Bir Ulu Çınar: Yaşar Kemal

Amed Kitap Fuarı’nda edebiyatın usta ismi Yaşar Kemal’in yaşamı, edebi ve siyasi kişiliği, eserleri, “Bir Ulu Çınar: Yaşar Kemal” panelinde tartışıldı. Büyükşehir Belediyesi Eş Başkanı Gültan Kışanak, Yaşar Kemal’in bu toprakların hakikatini anlattığını belirterek, “Yaşar Kemal, bizi sadece bize değil, yaşadığımız coğrafyayı tüm dünyaya en iyi anlatan yazardır” diye konuştu. Büyükşehir Belediyesin'nin düzenlediği 1. Amed Kitap Fuarı’nda geçtiğimiz şubat ayında kaybettiğimiz Yaşar Kemal adına Kürt Yazarlar Derneği tarafından panel düzenlendi. A. Hicri İzgören’in moderatörlüğünü yaptığı panele; Fahri Aral, Şeyhmus Diken, Mahmut Temizyürek ve Ayşegül Tözeren konuşmacı olarak katıldı. Yaşar Kemal’in 1965 seçimlerinde yaptığı radyo konuşması ve hayatını anlatan belgeselin izlenmesinin ardından Büyükşehir Belediyesi Eş Başkanı Gültan Kışanak konuştu. “O edebiyatımızın deviydi” diyen Kışanak, “Bu toprakların bütün çilelerinden, ezilmişliğinden beslenen büyük bir çınardı. Eksikliğini bıraktığı devasa yapıtları okuyarak gidereceğiz” dedi. Yaşar Kemal’in bu toprakların hakikatini anlattığını ifade eden Kışanak, “Bizi sadece bize değil, yaşadığımız coğrafyayı tüm dünyaya en iyi anlatan yazardır” diye konuştu. Kemal’in Türkiye’nin bütün gerçekliğini eserlerinde derinden işlediğini belirten Kışanak “Aynı zamanda verdiği barış mücadelesinden de asla geri durmadı” dedi. Edebiyatçı kimliğinin yanı sıra aynı zamanda tıp doktoru olan Ayşegül Tözeren de Yaşar Kemal’i görev yaptığı Çapa Tıp Fakültesi’nden uğurladıklarını ve vefatını kamuoyuna duyuran bildirgeyi kendisinin yazdığını söyledi. Tözeren, yaptığı sunumda Yaşar Kemal’in çocukluğu, okul yılları, gazetecilik dönemi, öykü ve romanlarını yazma sürecini anlattı. Tözeren “ ‘Bu çağda halktan kopmuş bir sanata inanmıyorum’ edebiyat anlayışına sahip olan Yaşar Kemal’in edebiyatını sadelik, canlılık ve sosyal adalet duygusuyla özetleyebiliriz” diye konuştu. Ezber bozan bir şahsiyetti Şeyhmus Diken de, Yaşar Kemal’in kendi geçmişinden yola çıkarak kaleme aldığı “Kimsecik” üçlemesinin ilk kitabı olan “Yağmurcuk Kuşu” üzerinden ustayı anlattı. Yaşar Kemal’in edebiyatta ezber bozan bir şahsiyet olduğunu söyleyen Diken, “Onun anlatılarında Türkiye’nin doğu ve güneydoğusu yoktur, Kürdistan vardır. Sadece Anadolu yoktur, Mezopotamya vardır” dedi. Yaşar Kemal’in büyük kapılardan geçmiş, büyük bir edebiyatçı olduğunu söyleyen Diken, “Yaşar Kemal edebiyatından yana objektif değil, tarafım” diye konuştu. Edebi kaynağı annesidir Mahmut Temizyürek ise Yaşar Kemal’in edebi kaynağının, güçlü bir belleğe sahip olan annesinin destansı anlatımlarının olduğunu belirtti. Kemal’in ilkokul çağındayken annesinden öğrendiklerini köy köy dolaşarak anlattığını aktaran Temizyürek, “Sözlü kültürün gücü yazıdan fazladır. Bir kültürün bir başkasına sözle deneyim aktarımıdır. Annenin deneyimi burada çok önemlidir” dedi. Kemal’in Marquez ile aralarında bir yaş fark olduğunu ve yaşam tarzlarının benzerliğini anlatan Temizyürek, ikisinin de anne anlatısının büyüsüne kapılmış insanlar olduğunu ve halkların edebiyatının öne çıkmasını sağladıklarını söyledi. Temizyürek, sözlü kültürü yazılı kültürle buluşturan Kemal’in dünya edebiyatıyla buluşmasını irdeledi. Yaşar Kemal’in yakın dostu ve yol arkadaşı olan Fahri Aral da yazarın siyasal eylem içerisinde nasıl bir aktivist olduğunu anlatarak, eylemci kişiliğinin edebi kişiliğiyle buluşmasını aktardı. “İsyancı, eylemci kişiliği doğasında vardı. Siyasi kişiliğinin belirlenmesinde isyancı yönü belirleyici olmuştur” diye konuştu. Konuşmaların ardından Xerzan bölgesinin önde gelen dengbêjlerinden Salihê Qûbînî Yaşar Kemal’le anılarını anlatarak ona okuduğu Siyabend û Xecê ile ilgili stranını söyledi.