Türkiye dahil pek çok ulusun baharın gelişini bayram olarak kutladığı Newroz Bayramı, Kürtler için ayrı bir anlam taşır. Dünyadaki birçok ülke için önemli bir yere sahip olan Newroz’un çıkış hikayesi ise merak ediliyor. Neredeyse her yıl kutlanan ve finali Diyarbakır’da olan Newroz’un çıkış hikayesi Demirci Kawa önderliğinde Asurlu kral Dehak’ın zulmüne isyan ateşini tutuşturduğu ve zaferle taçlandırdığı gün olarak bilinir.
NEWROZ ÜZERİNE SAYISIZ EFSANE
Aslında Newroz üzerine sayısız efsane, şarkı ve şiir yazılmış veya dilden dile bugüne kadar gelmiş. Kürtler de, Farslar da, diğer uluslar da Newroz'u kendilerine göre efsaneleştirmişlerdir. Ama Newroz'un bazı figürleri bütün efsanelerde vardır. Bunlardan bazıları, ateşin yakılması, baharın müjdecisi olması gibi. Kürtler'de Nevroz Bayramı'nın dayandığına inandıkları Demirci Kawa Efsanesi'nin birkaç farklı uyarlaması vardır. Kürt mitolojisine göre, günümüzden 2 bin 515 yıl öncesinde Kürt Kral Cemşid’i yıkarak yerine geçen Dehak adında çok zalim olan Asur kralının yönetiminde yaşayan Kürt halkından Kawa adında bir demircinin isyanı ve Dehak’ı öldürmesi anlatılmaktadır.
DEMİRCİ KAWA EFSANESİ VE NEWROZ
Bir efsaneye göre, M.Ö. 612 yılında Asur İmparatorluğu Mezopotamya halklarına, Kürtlerin ataları olan Medlere, İran'lıların ataları Perslere ve şimdi soyları tükenen Hurilere, Babillere, Elamlılara çok zulüm yapıyordu.
BİR KAWA EFSANESİ
Bir Kawa efsanesine göre, 2500-2600 yıl öncesinde Zuhak (Bazı kaynaklara göre Dehak) adında Asurlu çok ama çok zalim bir kralın egemenliği altında yaşayan Kawa adında bir demirci vardı. Bu kral tam bir canavardı ve efsaneye göre her iki omuzunda da birer yılan bulunuyordu. Bu iki yılanı beslemek için her gün halktan iki çocuğu sarayına kurban olarak getirtip aşçılarına bu iki çocuğun beyinlerini yılanlarına yemek olarak verdiriyordu. Aynı zamanda bu canavar kral ilkbaharın gelmesini engelliyordu.
ARMAYEL VE GARMAYEL
En sonunda bu zulümden bıkan ve bir şeyler yapmak isteyen Armayel ve Garmayel adlı iki kişi kralın sarayına aşçı olarak girmeyi başarırlar ve Kralın yılanlarını beslemek için beyinleri alınarak öldürülen çocuklardan sadece birini öldürüp diğerinin gizlice saraydan kaçmasına yardımcı olurlar. Böylece ellerindeki bir insan beyni ile kestikleri bir koyunun beynini karıştırarak yılanlara verirler her gün bir çocuğun kurtulmasını sağlamış olurlar. İşte bu kaçan kişilerin Kürtlerin ataları olduğuna inanılır. Kaçan çocuklar Kawa adlı demirci tarafından gizlice eğitilerek bir ordu haline getirilirler. Kawa'nın liderliğindeki bu ordu bir 20 Mart günü zalim kralın sarayına yürüyüşe geçer ve Kawa, kralı çekiç darbeleri ile öldürmeyi başarır. Kawa etraftaki tüm tepelerde ateşler yakar ve yanındakilerle birlikte bu zaferi kutlarlar. Böylece Kürt halkı zalim kraldan kurtulmuş olur ve ertesi gün ilkbahar gelir.
KÜRTÇE ''NEWROZ'' (YENİ GÜN)
Keyasker'e eski Med ve Pers dilinde "lider, önder, komutan" anlamına gelen ''Kawa'' denilir. Bu günden sonra, bütün Mezopotamya halkları özgür olur. Ve bugüne Kürtçe ''Newroz'' (yeni gün) derler. Kürtler Her 21 Mart günü zalim Dehak'ın sarayını yakan ateşi yakıp Newroz'u bir bayram olarak kutlarlar.
