Fatih SURUÇ

MÜCADELE HABER- Kürt dilinin yasak olduğu bir dönemde, birçok Kürt yazarın aksine egemen dilde değil anadilinde yazmayı tercih etmiştir. Özellikle, zayıf olan Kürtçe yazı dilini geliştirmek, ortak bir edebi dil oluşturmak ve Kürt hikâye anlatım geleneğini canlandırmaya yönelik yaptığı çalışmalarla modern Kürt edebiyatında kurucu bir role sahiptir.

 

Mehmed Uzun’nun hayatı

1953 yılında, Viranşehir kökenli bir aşiret ailesinin çocuğu olarak Siverek'te doğdu. Anne tarafı Zaza, baba tarafı Kürt kökenlidir. Babası koyun tüccarı olan Mehmed'in, beş kardeşi daha vardı. Küçük yaşlarında ailesinden duyduğu sözlü anlatım örnekleri, edebi sanatının temelini oluşturmuştur. İlerde yazacağı romanların kökü, bu çocukluk anılarından beslenmiştir.

 

Kürtçe, Türkçe ve İsveççe edebi çalışmalarıyla çok dilli, çok kültürlü olan Mehmed Uzun, uzun yıllar İsveç Yazarlar Birliği yönetim kurulu üyeliği yaptı. Ayrıca İsveç ve Uluslararası Pen Kulüplerinde aktif olarak çalıştı. İsveç ve Dünya Gazeteciler Birliğinin de üyesiydi. Bugüne kadar Kürtçe birçok roman yazan Mehmed Uzun'un romanları başta Türkçe olmak üzere birçok dile çevriliyor. Denemeleri de çeşitli dergi ve gazetelerde yirmiye yakın dilde yayınlandı. Mehmed Uzun, Aşk Gibi Aydınlık Ölüm Gibi Karanlık romanı ve Nar Çiçekleri adlı deneme kitabı ile ilgili olarak 2001 baharında yargılandı ve aklandı. Aynı yıl Türkiye Yayıncılar Birliği'nin her yıl verdiği Düşünce ve İfade Özgürlüğü Ödülü'nü, roman sanatına ilişkin belirleyici katkılarından dolayı Berlin Kürt Enstitüsü'nün Edebiyat Ödülünü, yarattığı edebiyat ve sözün özgürlüğüne ilişkin duruşundan dolayı İskandinavya'nın en önemli ödüllerinden olan Torgny Segerstedt Özgürlük Kalemi Ödülü'nü ve 2002'de İsveç kültür yaşamına sunduğu değerli katkılarından dolayı İsveç Akademisi'nin Stina-Erik Lundeberg Ödülünü aldı.

 

Ölümü

Mayıs 2006'da mide kanseri teşhisi konulan yazar, bir müddet Stockholm'daki Karolinska Enstitüsü Hastanesi'nde tedavi aldıktan sonra 13 Temmuz'da Diyarbakır'a geldi. "Ben buraya ölmek için değil, yaşamak için geldim." diyen Uzun, tedavisine Özel Veni Vidi Hastanesi'nde devam etti. Bu sırada "Hêviya Auerbach" (Auerbach'ın  Umudu) adını verdiği romanın taslağını oluşturmaya başladı. Lâkin, bu ve yazmayı planladığı diğer romanları yazamadan, 11 Ekim 2007'de, Dicle Üniversitesi Hastanesi'nde hayatını kaybetti. 13 Ekim günü Diyarbakır Ulu Camii'nde kılınan cenaze namazı ardından, yazarın vasiyeti üzerine, cami önündeki kalabalığa sırasıyla Yaşar Kemal, Şerafettin Elçi, Ahmet Türk ve Osman Baydemir'in yaptığı konuşmaların ardından Mardinkapı Mezarlığı'na defnedildi.

 

Eserleri

Tu (Sen), Roman (1985)

Mirina Kalekî Rind (Yaşlı Rind'in Ölümü) Roman, (1987)

Siya Evînê (Yitik Bir Aşkın Gölgesinde) Roman, (1989)

Rojek ji Rojên Evdalê Zeynikê (Abdalın Bir Günü), Roman (1991)

Destpêka Edebiyata Kurdî (Kürt Edebiyatına Giriş), İnceleme (1992)

Hêz û Bedewiya Pênûsê (Kalemin Gücü ve Görkemi), Denemeler (1993)

Mirina Egîdekî (Bir Yiğidin Destanı), Destan-Ağıt (1993)

Världen i Sverige (Tüm Dünya İsveç'te), Edebiyat Antolojisi, M. Grive ile birlikte (1995)

Antolojiya Edebiyata Kurdî (Kürt Edebiyat Antolojisi), Antoloji, iki cilt (1995)

Bîra Qederê (Kader Kuyusu), Roman, (1995)

Nar Çiçekleri, Deneme (1996)

Ziman û Roman (Dil ve Roman), Söyleşiler (1997)

Bir Dil Yaratmak, Söyleşiler (1997)

Dengbêjlerim, Deneme (1998)

Ronî Mîna Evîne - Tarî Mîna Mirinê (Aşk Gibi Aydınlık Ölüm Gibi Karanlık), Roman (1998)

Zincirlenmiş Zamanlar Zincirlenmiş Sözcükler, Deneme (2002)

Dicle'nin Sesi I - Hawara Dîcleyê (Dicle'nin Yakarışı), Roman (2002)

Diclenin Sesi II - Dicle'nin Sürgünleri, Roman (2003)

Ruhun Gökkuşağı, Anlatı (2005)

Küllerinden Doğan Dil ve Roman, Söyleşiler (2005)

Bir Romanın Hatıra Defteri, Günlük (2007)

Editör: TE Bilisim