Orhan YALÇIN
MÜCADELE HABER- İlkbaharla birlikte havalar giderek ısınırken, genellikle Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ndeki dağlık kesimlerde birçok faydalı bitkiler de çıkmaya başladı. Diyarbakır'da mart ve nisan aylarında dağlık alanlarda çıkan bu faydalı bitkilerden biri çiriş otu diğeri ise kenger.
Yöre halkı için bir gelir kapısı
Her yıl söz konusu aylarda dağlarda çıkan çiriş ve kenger bitkisi, özellikle de yöre halkı için bir gelir kapısı oluyor. Ellerine aldıkları ucu keskin demirlerle çiriş ve kenger bitkisini büyük zahmetlerle toplayıp çuvallara dolduran yöre halkı, bu bitkileri satmak için bu kez şehir merkezinin yolunu tutuyorlar. Emeklerinin, alın terlerinin karşılığını alabilmek için çiriş ve kenger bitkisini şehirde alıcılarına kilosunu 6-7 liradan satan yöre halkı bir gelir kapısı olan bu zahmetli işi her yıl ilkbahar ayları boyunca yapıp duruyorlar.
Tüketilmek üzere kent merkezine getiriliyor
Türkiye'nin çeşitli yörelerinde ilkbaharda yöre halkı tarafından dağlık kesimlerde toplanıp kent merkezinde alıcılara 6-7 liradan satılan çiriş ve kenger bitkileri, tüketicilere ulaştırmak üzere bu kez tezgahlardaki yerini alıyor.
Yöre halkından 6-7 liraya alınıp 12 liraya satılıyor
Yöre halkından alınan çiriş ve kengerler iyice temizlendikten sonra bu kez sofralarda tüketilmek için vatandaşa sunulurken yaklaşık 35 yıldır çiriş, kenger ve benzeri faydalı bitkileri köylülerden alıp sattığını anlatan 55 yaşındaki Ramazan Ekinci, 3 tekerlekli seyyar arabasıyla tarihi Sur diplerinde şifa dağıttığını aktarıyor bize. Çevre köylerden gelen çiriş ve kengerlerin kilosunu 6-7 liradan aldığını anlatan Ramazan amca, toplanması kadar temizlenmesi de oldukça zahmetli olan çiriş ve kengerleri, bu yıl 12 liradan satışa sunulduğunu dile getiriyor bitkilerini harıl harıl temizlerken.
Faydaları saymakla bitmiyor
Çiriş ve kengerin birçok derde deva olduğunu dile getiren Ramazan amca, çiriş ve kenger yemeğini özellikle de damak tadını bilenlerin tükettiğini anlatıyor. Çiriş ve kengerden yapılan yemeklerin oldukça lezzetli olduğunu 35 yıllık deneyimiyle aktaran Ramazan amca, bu lezzetin tadına varanların bu faydalı bitkilerden bir daha vazgeçemeyeceğini söylüyor bize, güneşten korunmak için seyyar arabasına taktığı şemsiyenin altında.
İl ve il dışından talep fazla
Her yıl olduğu gibi bu yıl da lezzeti ve vazgeçilmez damak tadı nedeniyle çiriş ve kenger bitkisine rağbet olduğunu ifade eden Ramazan amca, il dışından da bu faydalı bitkilere talebin oldukça fazla olduğunu anlatıyor. İl dışından gelen talep nedeniyle Diyarbakır’da bu yıl çiriş ve kenger bitkisinin az olduğunu belirten 55 yaşındaki Ramazan amca, faydaları saymakla bitmeyen çiriş ve kengerin tüketilmek üzere il dışına gönderildiğine dikkat çekerek insan sağlığına sayısız faydası bulunan çiriş ve kengerin herkesin tüketmesi önersinde bulundu.
Çiriş otunun faydaları
Birçok kişinin yabani pırasa olarak da bildiği çiriş otu, ülkemizde çok yayın olarak bilinmeyen ve sağlık açısından oldukça faydalı bir bitki. Lezzeti ve faydası saymakla bitmeyen çiriş otu, genellikle ülkemizin Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde görülür.
Genellikle börek, çorba gibi çeşitli yiyeceklerin içine konulur. C vitamini açısından zengin olan çiriş otu, bağışıklık sistemini güçlendirerek vücudu hastalıklardan korur. Adet düzensizliklerinin azalmasına, regl döneminin düzenli bir şekilde devam etmesine yardımcı olur. Vajinal akıntının azalmasına ve sorunun tamamen ortadan kalkmasına yardımcı olur. İdrar yolu enfeksiyonlarında tedavi sürecinin hızlanmasına yardım eder.
Çiriş otunun suyu sivilce ve egzama gibi cilt sorunlarının iyileşme sürecine katkı sağlar. İçindeki vitaminler sayesinde, saç dökülmelerini azaltır, saç köklerinin daha güçlü olmasını sağlar. Saçkıran gibi daha ciddi saç sorunlarının da iyileşmesinde önemli rol oynar. Hemoroid (Basur) rahatsızlığının tedavisinde olumlu etkileri vardır. Emziren kadınlarda süt miktarının artmasına yardımcı olur. Akrep ve yılan sokmalarında tedavi amaçlı kullanılır. Beyaz kan hücrelerinin artmasında rol oynar.
Çiriş otunu mutfağınızda birçok farklı şekilde kullanabilirsiniz. Çiriş otunun yemeğini yapabilir, böreklere ve çorbalara ekleyebilir, kaynatıp çayını içebilirsiniz.
Kenger bitkisinin faydaları
Kenger otu faydaları arasında karaciğere olan temizleyici etkisi sayılabilir. Karaciğer rahatsızlıkları başta cilt sorunlarına daha sonra ise daha önemli hastalıklara yol açabilir. Karaciğer yağlanması da tehlikeli sonuçları olan bir hastalıktır e kenger otu bu konuda faydalıdır.
Bazı yerlerde devedikeni olarak da bilinen kenger otu başta Rosacea olmak üzere çeşitli hastalıklara da iyi gelir. Bununla birlikte sindirim sistemine ve özellikle mideye iyi gelen bir ottur. Kenger otu ayrıca sinirler için olumlu etkiler yapar ve kanımızı temizler.
Damarları açtığı ve damar tıkanıklığını giderdiği de biliniyor. Bir diğer faydası ise dişleri temizlemesi ve diş etlerine güç kazandırmasıdır. İshal ve bronşit tedavisinde de kullanılan kenger otu göğüs ağrılarına ve kalp krizine karşı da vücudu koruyor.
Kenger otu faydaları oldukça fazladır. Vitiligo, mide ağrısı ve diyabete karşı vücudun daha güçlü olmasına yardımcı oluyor. Yatıştırıcı etkisi de bilinen bu ot aynı zamanda glisemik indeksi yükseltici, alerji ve parazitlere karşı vücudu koruyucu etkileri de bilinen bir ot.
Henüz bilimsel bir araştırma yapılmamış olsa da bu kenger otu faydaları genel olarak kabul edilen faydalarıdır. Kenger otu başta karaciğer olmak üzere mide ve diğer sindirim sitemi organlarına iyi geliyor. Migren ve baş ağrısına karşı kullanılıyor. Diyabet hastalarına da öneriliyor. Mide ağrısı ve kalp krizine karşı da bir kalkan olarak kullanılan kenger otu diş eti rahatsızlıklarına da iyi geliyor.
Saç kıran tedaisi, sivilceler ve safra yolu iltihabı da kenger otunun tedavi edici olarak kullanıldığı rahatsızlıklardır. Terlemeyi kolaylaştırması da vücuttan toksinlerin atılmasına yardımcı olur. Eğer çok iştahsızsanız iştahınızın açılması için de kenger otu ve kenger sakızı tüketebilirsiniz.
Antidepresan özelliği bulunan bu ot sinirlere de çok yardımcı oluyor. Kenger sakızının bir diğer faydası ise yüz felci geçiren hastalara sağladığı faydalardır. Yüz felci geçiren ve yüzündeki bazı kasları oynatmakta zorlanan hastalar bu sakızı çiğneyerek yüzündeki kaslara olumlu etkiler sağlayabiliyor. Kabakulak da kenger otu ve sakızının iyi geldiği hastalıklardan birisidir.
Ayrıca karaciğerin iltihaplanmasının yüksek boyutlara ulaşmasıyla meydana gelen siroz hastalığına karşı bir koruyucu olarak düşünülüyor. Kenger otunda C vitamini yüksek oranda bulunuyor. Cilde ve sindirime iyi gelmesinin temel sebebi de budur. Ayrıca beyaz kan hücrelerini arttırıcı bir özelliği de vardır.
Kenger otu yabani otlar arasında hem faydalı hem de düşük kalorili olanların başında geliyor. Kalorisi düşük olduğu için de dilediğiniz kadar yiyebilirsiniz. Kenger otu tüketirken kalori hesabı yapmanıza gerek yoktur. 100 gr. Kenger otu 17 kalori hesabına denk geliyor.Kenger otu yemeklerde tıpkı diğer sebzeler gibi kullanılır. Kolay piştiği için yemeklere sonradan eklenmesi daha uygun olabilir. Kenger otuyla hem et yemekleri hem de bulgur pilavı yapıldığı biliniyor.
Et yemeklerinde pişen etin üstüne son dakikalarda atılıyor ve etle birlikte kısa bir süre içerisinde pişiriliyor. Bulgur pilavında ise soğanlar hafif kavrulduktan sonra tavaya atılarak çevriliyor ve sonra bulgular pişiriliyor. Aynı zamanda kenger otunun turşusu da yapılıyor. Kenger otu nasıl yenir yanıtına bakıldığında farklı tarifler ortaya çıkar.
