Diyarbakır ili ve çevresi 1515 yılı Eylül ayında Osmanlı ülkesine katıldı. Diyarbakır şehri, Osmanlı devletinin en geniş ve en önemli eyaletlerinden birinin merkezi oldu. Diyarbakır eyaleti 24 sancaktan oluşuyordu. Bunun 11 tanesi normal Osmanlı sancağı, 8 tanesi idaresi özel bir şekle bağlanmış yurtluk ve ocaklık sancakları, 5 tanesi de Çaldıran savaşından sonra Osmanlı idaresine severek geçen Kürt beylerine, idaresi babadan oğulla geçmek üzere bırakılan sancaklardı. Doğrudan doğruya idare edilen 11 sancak şunlardı: 1-Amid (Diyarbakır, Beylerbeyliği merkezi), 2-Harput, 3-Akçakale, 4- Ergani, 5-Siverek, 6-Çemişgezek, 7-Hısnkeyfa (Hasankeyf), 8-Siirt, 9-Sincar, 10-Meyyafarkin (Silvan), 11-Nusaybin. İdaresi özel bir şekle bağlanan 8 sancak ise: 1-Atak, 2-Pertek, 3-Tercil, 4-Cabakçur, 5-Çermik, 6-Sağman, 7-Kelap, 8-Mihrani idi. Yerli beylerce idare edilen ve yönetimi babadan oğulla geçen 5 sancak da şunlardı:1-Eğil, 2-Palo, 3-Cizre, 4-Hazro, 5-Genç sancaklarıydı. Bunlar dışında zeamet ve tımar sahibi aşiret beyleri de vardı. Devlete ait zeamet ve tımar sahipleriyle bu aşiret sahipleri 4 bin 17 kılıç olup aşiret mensuplarıyla beraber 18 bin kişilik seferi bir kuvveti oluştururlardı. Ayrıca Ulufeli yerlikulu askerleri de vardı. 1518’de tutulan ilk Osmanlı tahrir defterinde Diyarbakır eyaletinin 12 sancağı kayıtlıdır. Bunlar: 1-Amid (Diyarbakır), 2- Mardin, 3-Sincar (Telafer ve Hateniye dahil) 4-Ruha (Urfa), 5-Beryecek (Birecik), 6-Siverek, 7-Çermik, 8-Ergani, 9-Harput, 10- Arapkir, 11-Çemişkezek, 12-Keği (Batı Bingöl)dir. 1529 yılı tahririne göre ise yukardaki bu sancaklardan başka, 13-Musul, 14-Ane, 15-Deyri Rahbe, 16-Hısnkeyf sancaklarının da Diyarbakır eyaletine bağlandığını ve böylece Diyarbakır'ın Osmanlı İmparatorluğunun en büyük eyaleti haline geldiğini görmekteyiz. Yukarda adı geçen beş sancak da durumunu devam ettirmektedir . 1540 tarihli tahrir defterinde Diyarbakır eyaletinde 15 sancak, 11 ocaklık kayıtlıdır. Sancaklar: 1-Amid (Eyalet merkezi), 2-Arzan (Garzan), 3-Siirt, 4-Cizre, 5-Nusaybin, 6-Hısnkeyfa, 7-Mardin, 8- Sason, 9-Çermik, 10-Harput, 11-Siverek, 12-Urfa, 13-Harran, 14- Suruç, 15-Birecik. Ocaklar: 1-Mazgirt, 2-Sağman, 3-Cabakçur, 4- Kulp, 5-Tercil, 6-Atak, 7-Pertek, 8-Mihrani, 9-Görgil, 10- Kürdükân, 11-İmadiye. Vilayetler Kuruluyor Tanzimatla dirlik idaresi kaldırılıp 1868’de vilayetler kuruldu. 1869 yılında yayınlanan ilk “Diyarbekir Salnamesi”ne göre, Diyarbakır ili Amid, Siirt, Mardin, Mamuretülaziz (Elazığ) sancaklarından oluşuyordu. 1871 (H.1288) tarihli salnamede ise, Diyarbakır ilinin idari teşkilatı şöyledir: 1-Amid sancağı ilçeleri: Siverek, Lice, Silvan, Resülayn, Erganimadeni, 2-Siirt sancağı ilçeleri: Eruh, Garzan, Şirvan, Sason. 3-Mardin sancağı ilçeleri: Cizre, Midyat, Nusaybin, 4-Mamuretülaziz Sancağı ilçeleri: Palu, Kebanmadeni, Çarsancak, Egin, 5-Malatya sancağı ilçeleri: Akçadağ, Hısnımansur, Kahta, Behisni.
Editör: TE Bilisim