Diyarbakır, tarihiyle gelenleri büyülemeye devam ederken keşfedilmeyi bekleyen mazisi de geleceğe ışık tutuyor. Diyarbakır’da birçok medeniyet kurulmuş, yaşamış, var olmuş ve yok olmuşken eserleri de günümüze kadar süregelmiştir. İşte kurulan o devletlerden Artuklular ve sonrasında Akkoyunlular.
DİYARBAKIR’DA ARTUKLULAR DÖNEMİ
Bu dönemde kentte bayındırlık ve kalkınma hareketleri görülmektedir. 12.yüzyılda şehirde hüküm süren Artuklular döneminde Diyarbakır’ın tüccarlarıyla ünlü bir ticaret merkezi olduğu bilinmektedir. Bunun yanı sıra çevrede bol miktarda bulunan bakırın da ustaca işlenerek ticareti yapılan mallar içinde önemli bir yerinin olduğu bilinmektedir. Bu dönemde le sanatları ve ticaretin yanı sıra iskan faaliyetleri de görülmektedir. Surların onarımına büyük önem verilmiştir. Dış kaleye yeni burçlar eklenmiş ve birçok köprü yapımına ağırlık verilmiştir. Evli Beden ve Yedikardeş burçları surlara eklenmiştir. İç kale esaslı bir onarımdan geçirilerek orada bir saray ve kervansaray yaptırılmıştır.
İçkaledeki Artuklu Sarayı’nın 1210 – 1220 yılları arasında yapıldığı kazılar sonucu öğrenilmektedir. İçkale’de cezaevi konumundaki binanın kapısındaki kitabe de Artuklu Meliki Salih Mahmud’a aittir. 1198 – 1199 yılında Mesudiye Medresesi ve 1198 yılında Zinciriye Medresesi yapılmıştır. Silvan Ulu Cami, Çermik Ulu Cami, Eğil Taciyan Cami, Mesudiye Medresesi, Urfa Kapısı, Malabadi Köprüsü, Haburman Köprüsü, Devegeçidi Köprüsü ve yıkılmış olan Ambar Çayı Köprüsü de bu dönemde inşa edilmiştir.
DİYARBAKIR’DA AKKOYUNLULAR DÖNEMİ
1401 yılında Akkoyunluların kente hakim olmasıyla bayındırlık faaliyetleri başlamıştır. Bu dönemde Ergani Kalesi’nin onarımı yapılmıştır. Diyarbakır Kalesi’nin Urfa Kapısı civarındaki burçların onarımı kitabelerden bilinmektedir. Bu dönemde büyük oranda cami yapımına önem verilmiştir. Parlı Safa Cami, Hoca Ahmed Cami, Nebi Cami, Şeyh Mutahhar Cami, Lala Bey Cami, Akkoyunlu döneminin eserleridir. Bu döneme ait mescidler ise Hamza Bey, Balıklı, Taceddin, Hacı Büzürg, İbrahim Bey Mescitleridir. Semanoğlu Köşkü, Şeyh Muhammed Namazgahı, Şeyh Muhammed ile Lala Bey Türbesi dönemin diğer eserlerindendir.
Haber: Onurcan GÜLER
