Fatih SURUÇ
MÜCADELE HABER- Diyarbakır Otogarı’nın çevresinde sayıları 500’e yakın olan düzensiz göçmenlerle görüşüp göçmenlerin yaşadıkları sorunlara ilişkin rapor hazırlayan Diyarbakır Barosu, İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi’nin Düzensiz Göçmenlerin yaşam hakkı, barınma, gıda ve temel ihtiyaçları, sağlığa erişim hakları, ekonomik hakları, eğitim-öğretim haklarının sağlanması adına ‘Uluslararası Koruma Statüsü’ kapsamına alınması çağrısında bulundu.
Diyarbakır Barosu, 20 Haziran Dünya Mülteciler Günü nedeniyle Diyarbakır Şehirlerarası Otobüs Terminalinde toplanarak buradan Türkiye’nin çeşitli bölgelerine göç eden düzensiz göçmenlerle görüşüp yaşadıkları sorunlar ve çözüm önerileri ile ilgili tespit ve değerlendirme raporunu açıkladı. Açıklamaya Diyarbakır Barosu Başkanı Av. Nahit Eren ve Mülteci Hakları Komisyonu üyeleri katıldı. Raporu, Mülteci Hakları Komisyon Başkanı Av. Baver Mızrak okudu.
Avrupa’ya gitme hayali ile ülkelerinden ayrılan, aralarında çok sayıda çocuğun da bulunduğu yüzlerce düzensiz göçmen grubu, günlerce yapılan yaya yolculuk sonrası Diyarbakır’da son buluyor. Diyarbakır Otogar çevresinde yaşam mücadelesi veren düzensiz göçmenlerin yemek ihtiyacını ise yeterli ve düzenli şeklide olmasa da Kızılay ve hayırsever vatandaşlar tarafından karşılanıyor.
“82 MİLYONU AŞKIN İNSAN YAŞADIKLARI YERLERİ TERK ETMEK ZORUNDA KALMIŞTIR”
Mülteci Hakları Komisyon Başkanı Av. Baver Mızrak’ın açıklamaları şöyle, “Savaşlar ve çatışmalar dolayısıyla ülkelerini terk etmek zorunda kalan, yerlerinden edilmiş milyonlarca insan bulunmaktadır. 2001 yılından bu yana 20 Haziran, Dünya Mülteciler Günü olarak anılmakta olup, yerlerini terk etmek zorunda kalan insanların yaşadıkları zorluklara dikkat çekilmektedir. Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği’nin verilerine göre 2020 yılı itibariyle 82 milyonu aşkın insan yaşadıkları yerleri terk etmek zorunda kalmıştır. Yerlerinden edilmiş insanların göç etmek zorunda kaldıkları ülkelerden biri de Türkiye’dir.
“TÜRKİYE’YE EN ÇOK GÖÇ EDEN 2’İNCİ GÖÇMEN TOPLULUĞU İSE AFGAN GÖÇMENLERDİR”
Özellikle Suriye’de iç savaşın başlamasıyla birlikte milyonlarca Suriyeli, Türkiye’ye sığınmak zorunda kalmış, böylelikle günümüze kadar süregelen büyük bir insanlık krizi yaşanmıştır. Göç İdaresi Genel Müdürlüğü’nün verilerine göre Haziran 2021 yılı itibariyle 3.678.527 Suriyeli, Geçici Koruma statüsüne alınmıştır. Türkiye’ye en çok göç eden 2’inci göçmen topluluğu ise Afgan göçmenlerdir.
“GEÇİŞ GÜZERGAHI DİYARBAKIR”
Yine söz konusu müdürlüğün verilerine göre 2020 yılında yakalanan 122 bin düzensiz göçmenden 50 binden fazlası, 2021 yılının başından bu yana ise 12 bin civarında Afgan göçmen kayıt altına alınmıştır. Bu rakamların çok daha fazla olduğunu düşünmekteyiz. Afgan düzensiz göçmenlerin transit geçiş güzergahı olarak kullandıkları kentlerden biri de Diyarbakır’dır. Bu nedenle Diyarbakır Barosu İnsan Hakları Merkezi Mülteci Hakları Komisyonu olarak 12.06.2021 tarihinde Diyarbakır Şehirlerarası Otobüs Terminali’ne gidilmiş ve ilgili kişi ve kurumlarla yapılan görüşmeler neticesinde komisyonumuz tarafından rapor hazırlanmıştır.
DİYARBAKIR İL GÖÇ İDARESİ İLE YAPILAN GÖRÜŞME:
Diyarbakır İl Göç İdaresi Yetkilisi ile 18.06.2021 tarihinde görüşme gerçekleştirilmiştir. Görüşme yapılan yetkili, Diyarbakır Otogarında bulunan göçmenlerin düzensiz göçmen olduklarını, kendilerinin otogarda bulunan göçmenlerin temel ihtiyaçlarının karşılanması konusunda yetkili olmadıklarını ifade etmiştir.
Uluslararası sözleşmeler kapsamında il göç idaresinin düzensiz göçmenlerden kadın-çocuk-yaşlı ve ailelerin uluslararası koruma statülerine ilişkin başvurularının alındığını, bu kapsamda Aile Sosyal Politikalar Bakanlığı ile ortak çalışıldığını, diğer düzensiz göçmenlere ilişkin ise geri gönderme kapsamında, bulundukları ülkelerin konsoloslukları ile birlikte sınır dışı etme sürecini yürüttüklerini belirtmiştir.
Geri gönderme işlemlerini başlattıkları göçmenlerin önce Diyarbakır İli Fiskaya semtinde bulunan Diyarbakır Emniyeti’ne ait binada bekletildikleri, akabinde geri gönderme işlemleri tamamlanıncaya kadar, Diyarbakır’da geri gönderme merkezi bulunmadığı için, Malatya, Osmaniye illerindeki geri gönderme merkezlerine gönderildikleri ve burada tüm ihtiyaçlarının karşılandığını ifade etmiştir.
KIZILAY DİYARBAKIR ŞUBESİ İLE YAPILAN GÖRÜŞME
Kızılay Diyarbakır Şube Yetkilisi ile 18.06.2021 tarihinde görüşme gerçekleştirilmiştir. Görüşme yapılan yetkili, 2020 yılı Mayıs-Haziran aylarından itibaren Diyarbakır Otogarında bulunan göçmenlere gıda yardımında bulunduklarını, Ramazan aylarında her gün diğer aylarda ise yapılan yardımlara ve taleplere göre düzenli olmamakla birlikte sıklıkla bu yardımları yaptıklarını ifade etmiştir.
Yardım çalışmalarını Diyarbakır Valiliği’ne bildirdiklerini, Diyarbakır İl Göç İdaresiyle koordineli bir şekilde bu faaliyetlerini gerçekleştirdiklerini belirtmiştir.
Diyarbakır Otogarında bir esnafın Kızılay Gönüllüsü olduğunu, Diyarbakır Otogarında bulunan göçmen sayısının, gönüllüleri aracılığıyla belirlenerek buna göre yardımların yapıldığını, verilen besinlerin protein ağırlıklı olduğunu, et haşlama, tavuk haşlama, pilav, makarna, salata ve benzeri birçok yemeğin verildiğini dile getirmiştir.
Kızılay’a yapılan bağışların şartlı bağışlar olduğunu, göçmenler ile ilgili bağışların yeterli olmaması durumunda diğer bağışlardan bu yardımların sağlandığını, Bölge Şubeleri ile birlikte yakın zamanda Diyarbakır Otogarında bir inceleme başlattıklarını ve bu inceleme neticesinde göçmenlere yapılan yardımların düzenli ve çeşitlenebileceği ifade edilmiştir.
TESPİT VE GÖZLEMLER:
Heyetimiz 12.06.2021, 14.06.2021 ve 18.06.2021 tarihlerinde üç görüşme gerçekleştirilmiştir. Diyarbakır Otogarında bulunan göçmenlerin çoğunluğunun Afganistan’daki savaş ortamından kaçan Afgan göçmenler oldukları, Afganistan’ın birçok şehrinden geldikleri, kısaca zorunlu göçe maruz kaldıkları,
2017 yılı itibariyle düzensiz göçmenlerden Afgan göçmenlerin sayısında artış olduğu, 2019 yılında ise bu sayının 201.437 olduğu belirtilmiş ve ciddi bir yükseliş olduğu,
Düzensiz Göçmenlerin kendi ülkelerinden çıkarken İstanbul’a götürülmeleri için 800 dolar karşılığında kaçakçılarla anlaştıkları, İran üzerinden Van’a ve Tatvan istikametinden Diyarbakır Otogarına yolun büyük bölümünü yürüyerek geldikleri, Afganistan’dan Diyarbakır’a ulaşmalarının 15 gün ile 1 ay arasında sürdüğü,
Türkiye-İran sınırında silahlı ateşe maruz kaldıkları, ölüm ve yaralanma vakalarının olduğu,
Görüşme yapılan göçmenlerden bazılarının akrabalarının farklı tarihlerde sınır hattında öldürüldükleri, yaralandıkları,
Beslenme ihtiyaçlarını kendi imkanlarıyla veya hayırsever vatandaşların yardımıyla karşıladıkları, barınma ihtiyaçlarını da Diyarbakır Otogarı içinde veya dışındaki toprak alanları kullanarak sağladıkları, yıkanma ihtiyaçlarını tam olarak gidermedikleri,
2020 yılı itibariyle Kızılay Diyarbakır Şubesi tarafından gıda yardımına başladığı ancak bunun yeterli ve düzenli olmadığı,
Yol boyunca çeşitli hastalıklara yakalandıkları, sağlık hakkına erişim haklarını kullanamadıkları, Covid-19 virüsüne yakalanmaları durumunda da herhangi bir teste tabi olmadıkları,
12.06.2021 tarihi itibariyle Diyarbakır Otogarı ve çevresinde 500’den fazla düzensiz göçmen olduğu ve bu sayının günlük olarak değiştiği,
Büyük bölümünün 15-25 yaş arasındaki erkek bireylerden oluştukları, az sayıda kadın ve çocuğun olduğu,
Düzensiz göçmenlerin işsizlik ve ekonomik nedenlerden dolayı her türlü istismara maruz kalabilecekleri tarafımızca gözlemlenmiştir.
SONUÇ VE ÖNERİLER:
1-) İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi’nin Düzensiz Göçmenlerin yaşam hakkı, barınma, gıda ve temel ihtiyaçları, sağlığa erişim hakları, ekonomik hakları, eğitim-öğretim haklarının sağlanması adına Uluslararası Koruma Statüsü kapsamına alınmalı,
2-) Düzensiz göçmenlerin uluslararası koruma statüsü kapsamına alınması için, İl Göç İdaresi çalışanlarının öncelikle Diyarbakır Otogarı’na giderek başvurularını doğrudan almaları,
3-) Başvurular alınırken ivedilikle barınma, beslenme, sağlık gibi temel insani ihtiyaçların ilgili kurumlarca sağlanması,
4-) Düzensiz göçmenlerle yapılan görüşmede Türkiye-İran sınırında açılan silahlı ateş sonucu öldürülen ve yaralanan çok sayıda düzensiz göçmenin olduğu bilgisi verilmiştir. Ölün ve yaralanma ile neticelenen olaylara ilişkin sorumluların tespiti için etkin bir soruşturma başlatılması gerektiği,
5-) Yine yol boyunca maruz kaldıkları tehdit, dolandırıcılık, görevi ihmal, göçmen kaçakçılığı suçlarının failleri hakkında ilgili savcılıklarca etkin bir soruşturmanın başlatılması,
6-) Çoğunluğu Afganistan’daki savaş ortamından kaçan göçmelerin geri dönüşleri için ülkelerindeki barış ortamının sağlanması adına Birleşmiş Milletler başta olmak üzere Uluslararası İnsan Hakları Örgütlerinin sorumluluk alması Heyetimizce önerilmektedir.”
