Fatih SURUÇ
MÜCADELE HABER- Koronavirüs tedbirleri kapsamında 29 Nisan’da uygulanan tam kapanma nedeniyle semt pazarlarının kurulmasının yasaklanması hem Pazar esnafını hem de üreticiyi ekonomik olarak olumsuz etkilerken, İçişleri Bakanlığı, bugün ve 15 Mayıs’ta saat 10.00-17.00 arasında semt pazarlarının açık olacağını duyurdu. Diyarbakır Sebze ve Meyve Hali Müdürü Muhammed Onavcı “Kentte günlük yaklaşık 2 milyon tona yakın bir mal girişi oluyor, bu kapanmadan dolayı yarı yarıya düştü” derken, Bağlar 2’Nolu Semt Pazarı Dernek Başkanı Veysi Belli ise, “Bizim Bağlar’da toplam 6 pazarımız var. Her bir pazara 10 metre mesafe kurularak bu Pazar yerleri kurulabilirdi. Oradaki mahalle sakinleri gelip günlük ihtilaçlarını görebilirlerdi” dedi. Konuya ilişkin Diyarbakır Sebze ve Meyve Hali Müdürü Muhammed Onavcı, Bağlar 2’Nolu Semt Pazarı Dernek Başkanı Veysi Belli ve Hal esnafı gazetemize açıklama yaptı.
“VATANDAŞIN %80’İ ALIŞVERİŞİNİ PAZARDAN YAPIYOR”
Diyarbakır Hal Müdürü Muhammed Onavcı, “Halin %80’i pazarcılar %20’de market, esnaf, küçük bakkal, manavlar ve kurumlar tarafından alışverişlerimiz oluyor. Tam kapanma bütün Türkiye’yi ve bütün esnafı etkilediği gibi ister istemez hali de etkiliyor. Çünkü hal gıda sınıfında en öncelik verilen ve tüketilen temel ihtiyaç sınıfına giriyor. Özellikle pazarların kurulmaması hal esnafında büyük bir etki bırakıyor. Vatandaşın %80’İ alışverişini pazardan yapıyor. Semt Pazarı da olmayınca ister istemez halde etkileniyor. Hem üretim hem tüketim olarak durgunluk yaşanıyor ve dolayısıyla ikisi de etkilemiş oluyor. Diyarbakır’da günlük yaklaşık 2 milyon tona yakın bir mal girişi oluyor bu kapanmadan dolayı yarı yarıdan düştü. Ürünün satışı yapılmadığı zaman ister istemez bir israf olma durumu oluyor. Yaş sebze ve meyvelerin bozulma süresi çok çabuk özellikle soğuk hava deposu olan çok nadir esnaf var. Toplasan 130 dükkân varsa bunun 15 veya 20 tanesinde ya var ya yok. Soğuk hava deposu olmadığı için gelen mal elde kalıyor ve bozulmaya neden olduğu için israfa sebep olabiliyor. Semt pazarlarının Cumartesi günü açık olmasının etkisi oldu ama tabi ki de yeterli değil.”
“SATIŞLAR %70-80 ARASINDA DURDU”
15 yıllık hal esnafı Muhammet Taş, “Ailem 60 yıldır esnaflık yapıyor bende aktif olarak 15 yıldır esnaflık yapıyorum. Pazarların kapanmasıyla sadece ulusal market zincirleri hizmet vermeye başlayınca marketlerin tamamı Mersin’den alışveriş yapıyor haliyle böyle olunca market gitti Pazar gitti tam kapanma ile birlikte satışlar %70-80 arasında durdu. Bir sürü mallar çöpe atıldı. Kamyonlarca malları çöpe attık. Bağlar ve Yenişehir Belediyesi gelip kamyonlarla malları götürüp çöpe attı. Cumartesi günü pazarın açılması ile birlikte iş biraz yükseldi ama tabi ki yeterli düzeyde değil pazarcılar bizim sektörde çok önemlidir malların büyük bir kısmını onlar alıyor ki bunun içinde market var manav var kurumlar da var ama pazarlar bir kere de kapatılınca halde çöküntüye uğradı. Kısaca her yer kapanınca piyasa çöktü. Söylentiler bile fiyatların artmasına sebep oldu. 2 gün öncesine kadar 30 krş‘a Mersi’nin Anamur ilçesinden salatalık istettim ama bugün 1 TL olup 5 kat artış oldu. Zaten o çiftçinin maliyeti 60-70 krş arasında böyle olunca haliyle çiftçi de bütün mahsulü geri çekti toptancıdan çekince fiyatlar 5- 6 kat arttı.”
“TÜKETİCİDEN ZİYADE ÜRETİCİLERİN ZARARINA OLDU”
40 yıllık hal esnafı Mahmut Acil, “Yaklaşık 40 yıllık hal esnafıyım. Tam kapanmada pazarcıların olmayışı tüketiciden ziyade üreticilerin zararına oldu. Mallar heba oldu, tarla da kaldı. Çöpe gitti çürüdü. Yani kısaca çoğu yarı yarıya fiyatlarını düşürdü. Bizde onların mallarını elimizden geldiği kadar sattık. Pazar olmayınca düşük şekilde sattık. Pazar olmayınca çoğu da ezildi, tarla da kaldı. Tam kapanma üreticinin yararına olmadı. Bunlar günü birlik çıkan ürünlerdir domates, biber, patlıcan yani bu yağ, un, şeker değil günlüktür kopardığın gibi diğer gün satmak zorundasın yoksa çöpe gider. Cumartesi günü pazarın açık olması çokta mantıklı bir şey değil yani 5 saat adam gelip buradan malını alacak götürecek satamazsa elinde kalırsa ne yapacak peki 2- 3 gün elinde kalacak çöpe atacak yine adam zarar etmiş olacak çok mantıklı sistem değil. İnsanlar sırf birbiriyle kaynaşmasın diye kapanma yapıldı ama bir seferde belli saatler aralığında pazarı açmak doğru değil 2 kat daha fazla insan gitmiş olacak.”
SEMT PAZARI OLMAYINCA 3 TL OLAN MAL 10 TL’YE SATILIYOR
Bağlar 2’Nolu Semt Pazarı Dernek Başkanı Veysi Belli, “Kapanmada verilen karar yanlış verilen bir karardı. En azından Pazar olsun üretici olsun bunları düşünmek lazım. Özellikle üreticiyi düşünmek lazım. Adamlar tarladaki ürünlerini koparıp atıyorlar işçi parası çıkmıyor. Hepsini çektiler şimdi halde komisyoncu mal alamayınca ne yapacak üretici hiçbir şey yapamayacak yani bu kararlar verildiği zaman en azından bir pazarcılar federasyonu veyahut derneklerle dernek başkanlarından bilgi alınır verilen genelgelerin içine Pazar hakkında açılıp kapanması yönünde bilgi verilirdi. Eğer marketler ve AVM’ler açıksa sonuçta kapalı alandır oralar da ama pazarlar açık alandır ve buna rağmen kapalı ise doğru bulmuyorum. Bizim Bağlar’da toplam 6 pazarımız var. Her bir pazara 10 metre mesafe kurularak bu Pazar yerleri kurulabilirdi. Oradaki mahalle sakinleri gelip günlük ihtilaçlarını görebilirlerdi. Yani bu bayram arifesi olduğu için yeterli olmaz en azından bayramdan 2 gün öncede açık olması gerekiyor. Türkiye geneli açık olması lazım ki vatandaş mağdur olmasın gidip 3 TL alacağı ürünü 10 TL almasın Pazar olmayınca adamlar üzerine dehşet bir zam koyuyor 3 TL aldığı malı 10 TL satıyor.”
