Hedik ve Köstek Kesme (1)

Birçok yörede olduğu gibi Diyarbakır yöresinde de bebeğin ilklerine yönelik yapılan çeşitli uygulamalar ve çocuklara yönelik büyüsel halk hekimliği pratikleri bulunuyor. İlk dişini çıkaran çocuk için yapılan “hedik”, yürümeye başlayan çocuk için uygulanan “köstek kesme”, saç ve tırnak kesme törenleri gibi sıra dışı uygulamalar yörede gerçekleştirilir. Bu gelenekler, yörelere göre değişen farklılıklar gösterse de Anadolu’nun birçok yöresinde yüzyıllardan beri uygulanmaktadır.Hedik DökmeTabi ki çocuğun bu ilkleri içerisinde en önemlisi “Hedik dökme” dir. Çocuğun diş çıkarması ile ilgili uygulanan ve çocuğun büyüme ve gelişmesinin belirtilerinden biri olan “diş çıkarma” yani hedik geleneği, aile üyeleri ve komşular arasında kutlanır. Bu kutlamanın iki amacı vardır diyebiliriz.1- Bebeğin yaşadığı ilklerinden biri olan diş çıkarma yani hedik geleneğinin aile üyeleri, yakın akrabalar ve komşularla birlikte kutlanmasındaki amaç, aile, komşu ve akrabalar arasındaki ilişkilerin gelişip zenginleşmesine, sosyal yardımlaşma ve dayanışmanın artmasına katkı sunmaktır.2- Kadınların ve çocukların farklı ve özel bir gün geçirmelerini sağlamaktır.Diyarbakır’da çocuğun ilk dişini gören kişi annesi olursa, bunu belli etmez. Kayınvalidesine; “Anne bu çocuğa bir bak rahatsız mıdır nedir? gibi sözler söyleyerek çocuğu kayınvalidesine verir. Kayınvalide, çocuğu kontrol eder, bu sırada çocuğun diş çıkardığının farkına varırsa çocuğa altın almak zorunda kalır. Ayrıca çocuğun ilk dişini gören kişi, ‘Çocuğun acısız bir şekilde diş çıkarması’ için o an çocuğun üzerinde bulunan atletin yakasını hafifçe yırtar, sonra da ‘dişlerin atlet gibi beyaz olması’ inancıyla çocuğa bir çift beyaz atlet alırdı.Hedik Nedir?Hedik nasıl yapılır, nelerden oluşuru şöyle açıklayabiliriz. Buğday tanelerinin nohut ile birlikte haşlanması ile hazırlanan yiyeceğe “hedik”; çocuğun ilk çıkan dişinin kutlanması, dişlerinin daha sağlam ve rızkının bol olmasını sağlamak amacıyla hediğin çerezle karıştırılarak komşu ve akrabalara dağıtılması etrafında oluşan uygulamalara da diş hediği geleneği denir.Haşlanan buğday ve nohut kuru olarak yenilebileceği gibi; soğanlı, salçalı, çorbadan biraz daha katı bir kıvama getirilerek de tüketilebilir. Bu yemeğin içeriğindeki olmazsa olmazlardan biri de yörede “zahter” adı verilen kekiktir.