M. Sıddık Algül Mithat Paşanın başlatmış olduğu bu çalışma daha sonra diğer vilayetlerce de örnek alınarak söz konusu okullar yaygınlaştırılmıştır. Bosna, İşkodra, Edirne, İzmir, Bursa, Kastamonu, Konya, Trabzon, Erzurum ve Diyarbakır’da Islahhaneler açılmıştır. Taşrada açılan Islahhaneler,1885 yılından itibaren Mekteb-i Sanayi adını almaya başlamıştır. Bu sanayi okullarının çoğu 1. Dünya Savaşı sırasında kapanmıştır. Cumhuriyet dönemine kadar ancak Edirne, İstanbul, Adana, Ankara, Bursa, Sivas, Kastamonu, Konya ve Bolu sanayi okulları güçbelâ yaşayabilmiştir. Cumhuriyetten sonra ise sanayi mektebleri sanat okulları haline getirilmiştir. Osmanlı Devletinde birçok bölgede açılan ve Darüleytam olarak adlandırılan yetimhaneler de, sosyal bir kurum olmanın yanı sıra, bir meslek okulu vasfına sahiptir. Birinci Dünya Savaşının başladığı yıllarda, birçok vilayette mevcut olan yabancı yetimhaneler kapatılmış, bu nedenle çok sayıda yetim çocuk ortalıkta kalmıştır. Bunun üzerine Osmanlı hükümeti, söz konusu yetimleri barındırmak, okuma yazma öğretmek ve bir sanat kazandırmak maksadıyla yeni yetimhaneler açmıştır. XX. yüzyıl başlarında çok şeyler beklenilerek ülkenin 12 yerinde kurulan Edirne Hamidiye Ziraat Mektebi ve Numune Çiftliği (1881), Selanik Ziraat Mektebi (1887/1888), Hüdavendigâr Hamidiye Ziraat Ameliyat Mektebi (1891) gibi ziraat ameliyat mektebleri; 1910 dan sonra Adana, Ankara, Hama, Sivas ve Kastamonu da açılan orta seviyeli ziraat okulları; ipekçiliği fenni bir şekilde öğretmek amacıyla 1887 yılında Bursa da kurulan ve daha sonra ülkenin 5-6 yerinde açılan Darülharirler taşrada açılan diğer önemli meslek okullarıdır. Bu okullar, devletin ve toplumun modernleşmesinde önemli roller üstlenmiştir. SİVİL MESLEKİ TEKNİK EĞİTİM Taşrada mesleki okulların en erken açıldığı merkezlerden biri de Diyarbakır’dır. Diyarbakır’da valilik yapan Kurt İsmail Hakkı Paşa zamanında birçok alanda olduğu gibi, mesleki eğitim alanında da ilk önemli adımlar atılmıştır. İsmail Hakkı Paşanın mesleki eğitimde planlayıp gerçekleştiremediği yenilikler ise, valilik görevinde bulunan MehmedHalidBey tarafından hayata geçirilmiştir. Bu dönemde açılan mesleki teknik okullar şunlardır: Diyarbekir Islahhane Mektebi:Diyarbekir valiliğine tayin edilen Kurt İsmail Hakkı Paşa, vilayetin her tarafını önemli eserlerle donatmak için gayret göstermiştir. Bu çerçevede, Diyarbekir merkezinde bir ıslahhanenin açılması, tertibi ve levazımatının hazırlanması, Vilayet İdare Meclisinde kararlaştırılmıştır. Bunun için sermaye olarak kullanılmak üzere, daha önce vilayet memurlarının maaşlarından tasarruf edilerek sandıkta tutulan meblağdan 5 kuruşun bu yolda sarfına müsaade alınmıştır. Bu nedenle, ıslahhane yapılmaya elverişli görünen Diyarbekir merkezindeki Hasan Paşa Hanı aylık 500 kuruşla kiralanarak, gereken odalara yataklıklar, tezgâhlar ve sair tefriş malzemesi yerleştirilmiştir.
Editör: TE Bilisim