Türkiye İstastik Kurumu (TÜİK), 3 Kasım’da Tüketici Fiyat Endeksi’nin (TÜFE) on iki aylık ortalamasının %65,26 olduğunu açıkladı. TÜFE üzerinden Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi tarafından sözleşme imzalatılan DİŞTİ’deki esnaflara TÜİK’in belirlediği orana gör zam yapıldı. Kuruluşundan bu yana otogarda esnaflık yapan yurttaşlar ise ilk defa kira artışlarında yüzde 65’lik bir oranla karşılaştıklarına dikkat çekerek, bu zam oranıyla evlerine ekmek götüremeyecek duruma düşeceklerini söylüyor. Kayyumla yönetilen Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi’ne seslenen, esnaflar kiralarına yapılan yüzde 65 zam oranının iyileştirilmesini talep ediyor.
Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Kaynak Geliştirme ve İştirakler Dairesi Başkanlığı tarafından 7 Kasım 2022 tarihinde hazırlanan kira artış bildirim kontratı, bu sabah DİŞTİ’deki esnaflara iletildi. Belediyenin hazırlayıp bazı esnaflara gönderdiği ‘Kira Artış’ bildiriminde, “….No’lu dükkan için aylık kira bedeliniz, 11405.08 lira+KDV’dir. Türkiye İstastik Kurumu’nun TÜFE 12 aylık ortalamalara göre yüzde 65,26 oranında artışı baz alınarak aylık kira bedeliniz 2 bin 322 lira 04 kuruşa yükseltilmiştir” ifadesi yer aldı. Ancak zamla birlikte yeni kira bedeli ise dükkanlara göre değişiklik gösteriyor. Kira fiyatlarının 4 bin lira bandını aştığı söylenilen otogardaki zamlı kira uygulaması ise yeni yılda start alacak. Otogar esnafı ise ‘Kira Artış’ bildirimine tepkili.
Gazetemize konuşan bir esnaf, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın talimatıyla hazırlanan ve Haziran ayında Meclis’ten geçen kira artışlarıyla ilgili düzenlemede yer alan “Kira artışında yüzde 25 sınırı”na atıfta bulunarak, “Resmi olarak açıklama yapmadı mı? Yüzde 25’ten fazla zam yapmayın diye. Bu resmi bir açıklama. Peki bana niye yüzde 65’in üzerinde zam yapıyorlar?” sorusunu yöneltti.
“ESKİDEN YÜZDE 10’A ŞAŞIRIYORDUK”
Kuruluşundan bu yana otogarda esnaflık yaptığını belirten Sabri Ural, dükkan kirasına gelen yüzde 65’lik zam oranına karşı şaşkınlığını, “Bu otogar açılmış açılmamış ben buradayım. Hiçbir zaman böyle bir zam artışıyla karşılaşmadım. Eskiden yüzde 10 geldiğinde biz şaşırıyorduk. Nasıl böyle bir şey oluyor diye?” sözleriyle belirtiyor.
“İŞ YOK, GÜÇ YOK BU YÜZDE 65 ZAMMI NASIL ÖDERİM”
Vural, hiçbir esnafın son zam oranından memnun olmadığını belirtiyor ve şöyle devam ediyor, “Bu zammı ödememiz mümkün değil, yetkililere çağrımız bu zammı geri alsınlar. İş yok güç yok, görüyorsun bir tane müşteri yok. Ben bu durumda bu yüzde 65 zammı nasıl öderim. Ne olacak halimiz? Kapatmaktan başka bir çaremiz kalmadı. Ha benim yerime gelen de bunu bu şartlarda çıkarım verebiliyorsa gelsin yapsın. Biz burada sadece kira çıkarmak için mi bekleyeceğiz? Bakma biz burada bekliyoruz. Ha bugün ha yarım diyoruz, bakalım nereye kadar gidecek?”
“YÜZDE 25 DİYORLAR, PEKİ BANA NİYE YÜZDE 65 ZAM YAPIYORLAR”
Gündeme yansıyan mülk sahibi ile ev sahipleri arasında yaşanan fahiş kira artışlarına dikkat çeken Vural, bir de geçtiğimiz Haziran ayında kiracılara ilişkin Meclis’ten geçen yasal düzenlemeyi hatırlatarak sözlerini şöyle sürdürdü, “Yüzde 25’ten fazla zam yapmayın diye. Bu resmi bir açıklama. Peki bana niye yüzde 65’in üzerinde zam yapıyorlar? Eğer devlet yüzde 25 zam olsun diyorsa ve bunu geçmesin diyorsa o zaman onlarda yüzde 25 zam yapsın. Onlar bunu söyledi. Biz söylemedik bunu. Madem vatandaş birbirine eziyet çektirip fahiş zam yapıyorsa sen devletsin sen niye böyle bir zam yapıyorsun?”
“İLK KEZ BÖYLE BİR ZAMLA KARŞILIYORUZ”
Otogarda esnaflık yapan Çetin Yiğiter ise, yüzde 65’lik zammın geri alınması için Valiliğin kapısını çalacaklarını belirtiyor. Yiğiter, “Yıllardır otogarda esnaflık yapıyoruz. Kiralara gelen zam gerçekten çok yüksek. Yüzde 65 zam geldi. Aylık kiramız, 1400 liradan 2 bin 200 liraya çıktı. Otogarda şuan durumlar ortada. Esnaf iş yapamıyor. Bu zam da eklenirse ne yapacağız. Bilmiyoruz. Daha önce yüzde 20 ile yüzde 25 zam yapılıyordu. İlk kez böyle bir zamla karşılıyoruz.”
“DAHA PANDEMİ DÖNEMİNDE OLAN BORÇLARIMIZ DURUYOR”
Otogarın başka bir esnafı Ömer Doğan da yüzde 65’lik zam oranının normal olmadığını vurguluyor. Otogardaki kapasitenin bu zammı karşılayacak iş profilinde olmadığına dikkat çeken Doğan, pandemi dönemindeki borç yüklerine vurgu yaparak, “Biz pandemi döneminden yeni çıktık ve pandemi döneminde olan borçlarımız daha duruyor. Önümüz kıştır. Zaten otogarın hali ortada kimse yok. Otogar’daki esnafların birçoğu zaten icralıktır. Geçen seneki kiralarımızı biz doğru dürüst verememişiz. Bir de bu yüzde 65’lik zam oranı gerçekten çok yüksek. Yani yüzde 20-30 oranında zam normaldir”
“BİR SİMİT VE SU İLE BİZ BU KİRALARI NASIL KARŞILAYACAĞIZ”
Otogarda esnaf olarak diğer ara giderleri de karşıladıklarını hatırlatan Doğan, “Kiramız 1300 liradan 2 bin 300’ü aştı. Buradaki esnafın zaten ortak gideri de bulunuyor. Otogardaki ortak giderler de esnaf başına aylık 600 liraya yakın geliyor. Diğer büyük firmalar gibi değiliz. Büyük firmaların günlük ciroları zaten kaç bin liralıktır. Biz burada bir simit ve poğaça satarak bu işi yapıyoruz. Bir simit ve su ile biz bu kiraları nasıl karşılayacağız? Büyük firmalar verebilir ama biz esnaf olarak bunu verebilecek güçte değiliz. Yetkililerden talebimiz bu durumda bize yardımcı olmalarıdır. Kiralarımızı mantıklı bir seviye getirsinler ki buradaki esnaflar evine ekmek götürsün.”
“İŞ YAPAMIYORUM, BELEDİYEYE DAHA 9 BİN LİRA BORCUM DURUYOR”
Sabah dükkanı yüzde 65’lik kira artış kontratıyla dükkanını açtığını söylen Ahmet Özaydoğdu da esnaf olarak iş potansiyellerinin düştüğünü aktarıyor ve şöyle devam ediyor konuşmasına, “Kiram 2 bin 810 lira iken yüzde 66 zam geldi ve 4 bin 644 lira oldu. İş yapamıyorum. Ürünlerim hepsi iadeye düştü. Yani şuan ürün satamıyorum kiramı çıkaramıyorum. Bu kış şartlarında zaten ayrı bir zorluk çekeceğiz. Kendi sigortamı kaç aydır ödeyemiyorum. Şuanda 9 bin lira iş yerimin biriken kirası belediyede askıda duruyor. Ödeyemiyorum. Otogarın ortak giderleri bile arttı. Onlara da zam geldi. Kira zammı da bizi daha zora düşürdü. Şuan aylık faturalarımla aylık olarak giderim 10 bin lirayı buluyor. Bunu zaten dediğim gibi bu şartlarda bu ortamda çıkaramıyoruz. Yetkililerden talebimiz bizi düşünerek gelen bu zammı indirmeleridir.”
“BU OTOGAR 3 AY ÇALIŞIYOR, 9 AY ÇALIŞMIYOR ZATEN”
Otogarın 3 ay aktif olduğunu dile getiren Mazlum Akar, belediyenin kiralara ilişkin yeni bir düzenleme yapması gerektiğinin altını çiziyor. Yeni gelen zam oranının kendilerini maddi açıdan zorlayacağını ifade eden Akar, “Bu otogar 3 ay çalışıyor, 9 ay çalışmıyor zaten. Yazın yani dediğim gibi o 3 ayda biz iş yapıyoruz. İnşaatçılar, turistler, ve gurbete gidenler oluyor bu aylarda ve biz o aylarda zar zor iş yapıyoruz. Bu kira zammı da bizim için zaten ayrı bir sıkıntı oluşturdu. Otogarın potansiyeli yok. Otogarın potansiyeli olsa deriz tamam bu oran iyidir. Ama otogarın bu potansiyeli yok. 3 ay çalışıyoruz, 9 ay oturuyoruz.”
“YETKİLİLER BİR DAHA DÜŞÜNSÜN”
İbrahim Bilban, hükümetin kira artış sınırına ilişkin söylemlerini hatırlatan esnaflardan. Bilban, yeni yılda geçerli olacak zamların ayakta zar zor duran esnafları ayrıca zor duruma düşüreceğini, “Bu gün bize bu zam bildiriminde bulundular. Yeni yılda geçerli olmak üzere kiralara yüzde 65’lik zam yapılacak diye. Sayın Cumhurbaşkanımız ‘yüzde 25 zam’dan bahsetmişti. Ülkenin bu şartlarında zam yok yapılmıyor demiyoruz. Ama bu zamların makul şartlarda olması gerekiyor. Yani zamlar, makul sevilere indirilirse bizim için de insanlar için de daha iyi olur. Bu zammı yetkililer bir daha düşünürse bizim için iyi olur” sözleriyle kaydetti.(Sur Ajansı)
