“Bu devir geçer ve gerçek şeyhler ahirete göçerse selâmete ulaşmak için ne yapalım?” diye sorulduğunda, “Onların eserlerinden her gün sekiz varak okuyun” diye cevap vermiş. Bu söz Ferîdüddin Attâr’ın Teẕkiretü’l-evliyai kaleme almasına vesile olmuştur. Batınilerle mücadele eden Selçuklu Hükümdarı Sultan Sencer’in Yusuf el-Hemedanî’nin tekkesine 50 bin dinar göndermesi, bu dönemde diğer Sünnî âlim ve mutasavvıflar gibi onun da devlet tarafından desteklendiğini göstermektedir. Eserleri: 1. Rütbetü’l-ḥayât. Bir sûfî gözüyle hayatın yorumunun yapıldığı, hayatın iman, İslâm ve ihsanla yaşamak şeklinde üç dereceye ayrıldığı bu Farsça eserin Süleymaniye Kütüphanesi’nde mevcut tek nüshası (Ayasofya, nr. 2910, vr. 257a-289b) Muhammed Emîn Riyâhî tarafından neşredilmiştir. (Tahran 1362 hş./1983) Eser, Hayat Nedir adıyla Türkçe’ye çevrilip müellifin iki risâlesiyle birlikte yayımlanmıştır. 2. Risâle. Kâinatın insanın emrine ve hizmetine verildiğini anlatan Arapça risâlenin bilinen tek nüshasının (Köprülü Ktp., Fâzıl Ahmed Paşa, nr. 853, vr. 209a-212b) tercümesi Hayat Nedir içinde (s. 99-101) basılmıştır. 3. Risâle. Tarikat âdâbına dair bu Farsça risâlenin (Millet Ktp., Ali Emîrî Efendi, Farsça, nr. 1028, vr. 13a-14b) tercümesi de Hayat Nedir içinde (s. 91-95) yer almaktadır. 4. Risâle. Tahran Üniversitesi Merkez Kütüphanesi’nde bulunan (nr. 2114/18) tevhide dair Farsça risâle Celîl-i Misgernejâd tarafından neşredilmiştir. 5. Ṣafâvetü’t-tevḥîd li-taṣfiyeti’l-mürîd. “Sûfî mahlûk değildir” sözünün açıklamasını, sabır, sâlikin kalp temizliğine ulaşmasının yolları ve fenâ ba‘de’l-fenâ gibi konuları içerir. Bu eseri de Celîl-i Misgernejâd yayımlamıştır. 6. Kitâb-ı Keşf. Câmî’nin Nefeḥâtü’l-üns’ünde anılan bu eserde müellifin günah ve tövbe konusundaki görüşleri Şemseddin Muhammed-i Deylemî tarafından Risâle-i İṣfahân’da eleştirilmiş, Sümeyremî de ona karşı Redd-i Risâle-i İṣfahân’ı kaleme almıştır. Süleymaniye Kütüphanesi’nde (Nâfiz Paşa, nr. 438) Kitâbü’l-Keşf ʿan menâzili’s-sâʾirîn adıyla kayıtlı olup baş tarafındaki eksiklik sebebiyle müellifi bilinmeyen yazmanın Kitâb-ı Keşf’in II. cildi olması muhtemeldir. Müellifin kaynaklarda adı geçen Menâzilü’s-sâʾirîn, Menâzilü’s-sâlikîn, Vâridât adlı risâleleri günümüze ulaşmamıştır. Yûsuf el-Hemedânî’nin ahlâkını ve sözlerini ihtiva eden Maḳāmât-ı Yûsuf-i Hemedânî (Risâle-i Ṣâḥibiyye) adlı bir risâle (nşr. Saîd-i Nefîsî, Ferheng-i Îrân-zemîn, I/1, 1332 hş./1953, s. 70-101) Hemedânî’nin halifelerinden Abdülhâliḳ-ı Gucdüvânî’ye nisbet edilmektedir. Türkçe tercümesi Hayat Nedir içinde yayımlanmıştır. Seyh Yusuf Hemedani’nin hayatını, eserlerini ve nerede doğup nerede vefat ettiğini, türbesin nerede olduğunu bu yazımızda anlatmaya çalıştım. Diyarbakır’daki şeyh Yusuf Hemedani camisi avlusundaki türbenin gerçekten Şeyh Yusuf Hemedani’ye ait olup olmadığını okuyucularımın takdirine bırakıyorum.
Editör: TE Bilisim