Raporda, Diyarbakır’da 21 Mart 2023 tarihinde gerçekleştirilen Newroz kutlamasına katılmak isteyenlere “Orantısız müdahaleler yapıldığı, keyfi gözaltılarda bulunulduğu, ayrımcı ve kötü muamele yapıldığı, ulusal kıyafetlerle katılımın yasaklandığı, herhangi bir suç teşkil etmeyen sarı, kırmızı, yeşil renklerden oluşan kıyafetler, eşarplar, bandajlar ve şalların alana alımının yasaklandığı” belirtildi.
‘TACİZ BOYUTUNA VARACAK ŞEKİLDE İNCE ARAMALAR GERÇEKLEŞTİRİLDİ’
Hak ihlallerine ilişkin tespitlerin sıralandığı raporda, “Kadın arama noktalarında taciz boyutuna varacak şekilde ince aramalar gerçekleştirildiği, ayakkabı içi ve iç giyime varacak kadar ince arama yapıldığı gözlemlenmiştir” denildi.
Kürt kültürü ve tarihine ait olan motiflerin kolluk tarafından “bez barçası” veya “paçavra” denilmek suretiyle illegalleştirildiği belirtilen raporda, “Yine bu motiflerle alana girmek isteyen yurttaşlar gözaltına alınmadan önce motiflerle fotoğrafları çekilmiştir. Bu motiflerin herhangi bir suç unsuru olmadığını belirten yurttaşlara kolluk tarafından hakaret edilip kötü muamele uygulandığı tarafımızca gözlemlenmiştir” ifadeleri kullanıldı.
‘DEMİRTAŞ’IN FOTOĞRAFININ YER ALDIĞI ATKILAR ALANA ALINMADI’
Gözaltılar esnasında kötü muameleye maruz bırakılan kişilerin fotoğrafına da yer verilen raporda, Edirne Cezaevi’nde bulunan eski HDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş’ın fotoğraflarının yer aldığı atkıların, siyasi parti flamalarının ve LGBTİ+ bayraklarının ilk saatlerde alana alınmadığı ifade edildi: “Yine şal ü şepik ve kiras-fistan olarak adlandırılan ve Kürt halkının, kültürünün ayrılmaz bir parçası olan ulusal kıyafetlerle alana girmek isteyen yurttaşlar kolluğun ayrımcı ve nefret söylemleriyle karşılaşmış, alana girmeleri engellenerek kötü muameleye maruz kalmışlardır. Bir meslektaşımız da giydiği ulusal kıyafet gerekçesiyle alana alınmamış, akabinde gözaltı işlemi yapılmıştır.”
Yüzlerce kişinin saatlerce gözaltı araçlarında bekletilip, “Onur kırıcı muameleye maruz kaldığı” belirtilen raporda, avukatların müvekkilleriyle görüşmelerinin de engellendiğine dikkat çekildi. Protokol alanına da geleneksel Kürt kıyafetleriyle girişe izin verilmediği belirtilen raporda, “Newroz Programında yer alan sanatçı Şêrzat yöresel kıyafet giydiğinden kaynaklı olarak sahneye çıkması kolluk tarafından engellenmiş ve 2 saatlik bir bekletilmenin ardından sahneye çıkabilmiştir. Alanı ve sahneyi ayıran polis bariyerlerinin haricinde, 5 metre yüksekliğinde tel örgüler kurulmuş ve bu tel örgüler ardında bekleyen kolluğun yurttaşlara karşı onur kırıcı söylemlerde bulunduğu, tahrik ettiği ve biber gazı ile müdahalede bulunduğu tarafımızca tespit edilmiştir” tespitlerinde bulunuldu.
‘KOLLUK GÖREVLİSİ, ‘HER ŞEYİ HUKUKA UYGUN YAPMAK ZORUNDA DEĞİLİZ’ DEDİ’
Kayıt dışı gözaltına alınanlar dışında 57’si çocuk olmak üzere 350’ye yakın kişinin gözaltına alındığı açıklanan raporda, Çocuklar İçin Adalet Derneği, Diyarbakır Barosu Çocuk Hakları Merkezi ve İnsan Hakları Derneği Diyarbakır Şubesi Çocuk Komisyonu ile oluşturulan heyet ile birlikte gözaltına alınan 57 çocuğun gözaltı sürecine ilişkin tespitlerine de yer verildi:
“İlgili talimat uyarınca kimlik tespitleri yapılan çocuklar, daha sonradan ifadeye gelmeleri için kimliklerine el konularak serbest bırakılmaya başlanmıştır. Tarafımızca bu duruma müdahale edilerek yapılan işlemin hukuka aykırı olduğu belirtmiş ve burada da kolluk görevlisi ile tartışma yaşanmıştır. Tartışma sırasında bir kolluk görevlisi, 'Her şeyi hukuka uygun yapmak zorunda değiliz' şeklinde ifade kullanmıştır. Yaşanılan tartışmadan sonra kimlikler çocuklara teslim edilmeye başlanmıştır.”
‘BAŞÖRTÜLÜ BİR ÇOCUĞUN BAŞÖRTÜSÜ AÇILARAK FOTOĞRAFI ÇEKİLDİ’
“Gözaltında görüşülen en az 5 çocuk Newroz alanında şiddete maruz kaldığını beyan etmiştir. Newroz alanında sıkılan biber gazı sebebiyle bazı çocukların bundan etkilendiği, 9 yaşında bir çocuğun gözaltına alındığı, bir çocuğun işkenceye maruz bırakılarak ters kelepçe ile gözaltına alındığı, muayene yapan doktorun fiziki muayene yapmaksızın çocuğa 'Bir şeyin var mı?' diye sorarak rapor hazırladığı, bazı çocukların kolluk görevlileri tarafından bayrak ve flama açtırılarak fotoğraflarının çekildiği, başörtülü bir kız çocuğunun başörtüsünün açılarak fotoğraflarının çekildiği ve sonrasında gözaltına alındığı gibi tespitler yapılmıştır.” (Haber Merkezi)
