Diyarbakır’da ilk kez bir arkeolojik kazı çalışması merkez Sur ilçesinde Saray Kapı’da Artuklu Beyliği tarafından yapılan en eski yerleşim alanlarından biri olarak bilinen Amida Höyük Tepesi’nde yer alır.
Sahabe kabirlerinin kuzeybatısında Hz. Süleyman yerleşkesinin içinde bulunan bu höyük Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Dicle Üniversitesi’nin ortak çalışmalarıyla hala restorasyon çalışmalarının sürdüğü bir takım çalışmalar içinde halkın meraklı gözleri arasında hizmete açılmaya hazırlanıyor. Son yıllarda yetkililer ve uzmanlar tarafından restorasyon çalışmaları ile halka şimdilik kapalı olan bu saray önemli tarihsel bilgiler için Diyarbakır’ın kültür turizmine kazandırılmaya çalışılıyor.
Tarihsel dokunun gün yüzüne çıkartılması için yapılan kazı çalışmaları sonucu, sarayın alt bölümlerinde 9. bin yıl öncesine ait yerleşim izlerine ulaşılmış. Bu tarihi kalıntıların restorasyon çalışmaları sayesinde Diyarbakır başta olmak üzere ülke turizm ve kültürüne fazda sağlayacak önemli bilgiler edinilmiştir.
AMİDA HÖYÜK’ÜN KÜLTÜREL VE TARİHSEL ÖNEMİ
Amida Höyük, ülkemizde olduğu kadar dünya gündeminde de çok önemli bir öneme sahiptir. Höyüğün çeşitli dönemlerde farklı medeniyetler tarafından kullanılmış olması uluslararası bir ilgi ile karşılaşılmasına sebep olur. Bizim Coğrafyamız açısından Amida Höyük, özellikle Bedi’üz- Zaman Ebû’l-İzz İsma’il bin er Rezzâz El-Cezeri’nin, dünyada ilk robotların yapıldığı ve hizmet verdiği bir yer olan Artuklu Sarayı’nda bulunması büyük öneme sahiptir. Yapılan kazı çalışmaları sonucunda hem dönemin Diyarbakır yöneticisi olan Meryem-i Dara’nın İslam Ordularından kaçmak için kullandığı tünellere hem de İç Kale Su Kaynağı’nın temeline ulaşılarak tarihsel öneme sahip bilgilere erişilmiştir.
DİYARBAKIR’IN EN ESKİ MAHALLESİ: CEVATPAŞA
Öte yandan Amida Höyük’ün bulunduğu Cevatpaşa Mahallesi bölgenin yönetim merkezi olduğundan Diyarbakır’ın da ilk yerleşim yeri konumunda.
