Diyarbakır tarihiyle gelenleri büyülerken merak uyandıran birçok konuya da ev sahipliği yapıyor. Gelin köklü maziyi birlikte inceleyelim…
DİYARBAKIR’DA OSMANLI İMPARATORLUĞU DÖNEMİ
Diyarbakır en uzun süreli idareyi Osmanlı egemenliğinde geçirmiştir. Bizanslıların 600 yılı bulan sürede şehri, Pers – Sasaniler ile şehir üzerindeki mücadelesi şehirde birçok tahribata neden olmuştur. Saltanat kavgaları, Bizanslıların saldırıları şehrin gelişimini olumsuz etkilemiştir. Osmanlı Dönemin’de valilik yapan paşalar, 400 yılı aşan süre içinde şehrin büyük ölçüde imarını sağlamışlardır. 1524 – 1526 yılları arasında İç kaleyi saran surlar da Kanuni Sultan Süleyman zamanında yeniden gözden geçirilmiş, ikinci bir surla çevrilerek Osmanlı kalelerinin genel özelliğine uygun birliklerin barınmalarına ve hareketine imkan sağlayacak biçimde genişletilmiştir. Osmanlı Döneminde yapılmış olan eserlere baktığımızda; Fatih Paşa Camii, Behram Paşa Camii, Nasuh Paşa Camii, İskender Paşa Camii, Ali Paşa Camii, Hasan Paşa Hanı, Deliler Hanı, çok sayıda konak ve yazlık köşkler gibi sayısız yapı Osmanlı Dönemi’nde yapılmıştır.
DİYARBAKIR’DA TANZİMAT DÖNEMİ
Bu dönemde nüfusun giderek artması ve buna bağlı olarak artan konut ihtiyacı sonucunda kent merkezi genişlemiştir. Bu dönem aynı zamanda, yönetici sınıfın devlet dairelerine taşındığı dönem olmuş ve kentte vilayet konağı, hükümet konağı gibi binalar yapılmaya başlanmıştır.
Özellikle Diyarbakır valisi Kurt İsmail Paşa döneminde Elazığ yolu üzerinde Seyrantepe olarak bilinen yerde bir hastane, bir kışla, bir cami ve Mülkiye Dairesi, Rüştiye Okulu ile Fiskayası üzerinde bir Sanat Okulu yapılmasıyla kentin dışına çıkış hareketleri başlar. 1884 yılında dönemin valisi Sırrı Paşa tarafından şimdiki Selahaddin Eyyubi Hastanesi olan “Gureba Hastanesi” açılmıştır. Kentsel öğelerin arttığı bir dönem olmuştur. Diyarbekir Vilayeti Salnamesine göre, dönemin Valisi Arif Paşa zamanında belediye binası inşa edilmiştir. Vali Hoca Hasan zamanında Buğday Pazarı(Kebir Çarşısı), İçkale’de Hapishane ve Jandarma Kışlası yapılmıştır. Bu dönemlerde Ermeni nüfusun artmasına bağlı olarak Protestan Kilisesi inşa edilmiş ve daha önce yapılanlar da onarılmıştır. 1916 yılında dönemin valisi İzzet Paşa tarafından sur içinde Dörtyol – Saray kapısı arasındaki caddenin açılmasıyla kentte ilk imar faaliyetleri hız kazanmıştır.
Haber: Onurcan GÜLER
