Mardin’in 10 ilçesinden biri olan ve kuzeyinde Diyarbakır, Güney ve güney doğusunda Kızıltepe, batısında Viranşehir İlçeleriyle çevrili olan Derik, Güneydoğu’da önemli bir bölgede yer alır. Özellikle kimyasal gübre ve ilaç kullanılmadan yetiştirilen zeytinin anavatanı olan bu küçük ilçe, tarih öncesi dönemlerde faaliyet göstermiş yanardağların püskürttüğü volkanik siyah taşlar ile kaplıdır. Peki, yakın zamana kadar Diyarbakır’a bağlı olan Derik, ne zaman Mardin’e bağlandı? İşte Derik hakkında bilinmeyenler…
1950 yıllarında Derik
DERİK TARİHİ VE ÇIPLAK HASO DAVASI
Derik’in ilk yerleşimcileri Ermenilerdir. İlçede günümüzde Ermenilere ait kalıntılar mevcuttur. 1930'lu yıllara kadar ilçenin Ermeni nüfusu Müslüman Kürtlerden daha fazladır. Tehcir kanunu sonucu ilçede Ermeni nüfusu yok denecek kadar azalmıştır. 1390-1400 yıllarında Rutî aşiretinin bir kolu olan Davutoğulları (Mala Dawidê Xâlo) ve Kayıhanlılar (Mala Qeya) göçüyle ilçe büyümüştür. Halen Derik'in ilk kurulduğu mahallelere 'Gare Rezê Dêwid' ve 'Mêrga Keya' denilmektedir. Derik’in Diyarbakır yöresinde astığı astık, kestiği kestik olan Çıplak Haso (Hesoyê Rutî) adında bir miri öldürmeleri sonucu oluşan kan davası yüzünden göç etmek zorunda kalan bu iki aşiretle büyümeye devam ettiği bilinmektedir. Halkın geçimi bağcılık, sebzecilik, meyvecilik ve zeytinciliğe dayanmaktadır. Tarımın dışında üretime dayalı herhangi bir faaliyet bulunmamaktadır. Dağ köyleri ile Karacadağ yöresindeki köylerin geçim kaynağı hayvancılık, ova köylerinin geçim kaynağı da tarla ziraatına dayanmaktadır.
1946’lı yıllar yöresel kıyafetleri ile Derik'in genç kızları
DERİK VE KİLİSELER DİYARI
Derik adı Farsça “Dikenlik” anlamına gelen “Dirrik” kelimesinin zaman içinde değişime uğramasının yanı sıra bir zamanlar, ilçede Hristiyan manastırlarının çoğalmasına bağlı olarak da “Der” kelimesinin yerel dilde “Kilise” anlamına geldiği yönde. Derik” kelimesinin aslında Kiliseler Diyarı diye anıldığı da ifade edilmektedir.
Mardin'in Derik ilçesi
DERİK, DİYARBAKIR’DAN NE ZAMAN AYRILDI?
Tarih boyunca Mardin tarih boyunca hangi medeniyetin etki alanı ve yönetimine girmişse, Derik'te bu devletlerin yönetimine girmiştir. Derik'te belediye teşkilatı 1874 tarihinde kurulmuş ve ilçe bu tarihte Diyarbakır'a bağlı iken 1923 Yılından itibaren Mardin'e bağlanmıştır. Derik, 62 bin 475 kişilik nüfus ile Mardin’in 10 ilçesinden biridir.
