Dicle Üniversitesi, 1966 yılında Ankara Üniversitesi’ne bağlı olarak Diyarbakır Tıp Fakültesi’nin açılmasıyla ilk temellerini atmış, 1973 yılında ise Fen Fakültesi’nin açılışı ile kuruluşunu tamamlamıştır. 1982’de Diyarbakır Üniversitesi’nin adı Dicle Üniversitesi olarak değiştirilmiştir. Peki, bu süreç boyunca üniversitenin nasıl kurulduğunu, neler yaşandığını biliyor musunuz? Detayları haberimizde…
ATATÜRK DOĞU’DA BİR ÜNİVERSİTE AÇMA MÜJDESİ VERDİ
Mustafa Kemal Atatürk 1 Kasım 1937 yılında TBMM’de yaptığı bir konuşmada Doğu’da bir Şark Üniversitesinin kurulmasının bölgenin gelişmesine ve kalkınmasına vesile olacağını ve bu üniversitenin ise Van Gölü kıyısında geniş bir alanda kurulması ile civar şehirlerdeki gençlerin bir şekilde yüksek tahsil yapma imkanı elde edeceğini ifade ederek, Şark Üniversitesinin kurulması için gerekli talimatları verdiğini açıklar. Ancak Atatürkün ölümünden sonra bu konu unutulur ve bir şekilde bir daha gündeme gelmez. Taki 1950 yılında iktidarın değişmesine kadar. Yeni kurulan iktidar, doğuda açılması planlanan bu üniversitenin kurulması için çalışma programına alınır.
Eski Darul Muaalim-Diyarbekir Lisesi Ve Maarif Koleji
ŞEVKET BEYSANOĞLU ÜNİVERSİTENİN DİYARBAKIR’DA KURULMASI İÇİN BİR YAZI KALEME ALIR
Diyarbakır hakkında çalışmalarıyla bilinen avukat ve araştırmacı-yazar Şevket Beysanoğlu anılarında, 1951 yılının Şubat ayı sonlarında Ankara’ya Yargıtaydaki bir duruşma için gittiğini, Doğu’da bir Üniversitenin açılması için çalışmalar yapıldığını öğrendiğini ve Diyarbakır’a döndüğünde ise éDoğu Üniversitesi nerede kurulacak” başlıklı bir yazı yazdığından bhseder. Bu yazıda Üniversitenin kurulacağı şehrin en uygununun Diyarbakır olduğunu, Diyarbakırın Orta Doğuya en yakın bir konumda olduğu,o cağrafyadan insanların tahsil için Diyarbakıra gelmelerinin daha kolay olacağı ayrıca Urfa, Mardin ve Elazığ gibi illerdeki gençlerin burayı tercih edecekleri ve sosyal ve iktisadi gerekçeleri yazılır. Bu yazı beklenen etkiyi yapar. İstanbul ve Ankara basınında yayımlanan haber ve yazılarla, Üniversitenin Van’da kurulması ihtimali azalır. Ve böylece Doğu’ya yapılacak üniversitenin Diyarbakır’da yapılması için çalışmalar başlatılır.
DİYARBAKIR’DA KURULACAK ÜNİVERSİTENİN ADINA KARAR VERİLİR
Araştırmacı-yazar Halit Ötük de Şehir Mektupları eserinde üniversitenin kuruluş sürecinden şöyle bahseder: Diyarbakırda Vali Nihat Sözeri başkanlığında bir toplantı yapılır. Üniversitenin yerini tespit etmekle görevli heyet, 5 Ağustos 1951 yılında Van’dan Diyarbakıra gelir. Kurul Başkanı Prof.Dr. Hamit Ongunsu ya Cumhurbaşkanı Celal Bayar ve Milli Eğitim Bakanı Tevfik İleri de katılır. Üniversitenin açılması için 1955 yılına kadar çeşitli heyetler kurulur, çalışmalar yapılır ve raporlar hazırlanır. İsminin Atatürk Üniversitesi olacağı belirlenen üniversitenin Diyarbakır’da kurulacağı kararlaştırılır. Ancak diyarbakır’da beklenen haber hayalkırıklığı yaşatır. Çünkü, 13 Mart 1955’te Bakanlar Kurulu Kurulu Kararı ile Atatürk Üniversitesi’nin Erzurum’da açılmasına karar verilir. Ancak bu kararın neden alındığı hiçbir zaman resmi olarak açıklanmadı.
DİYARBAKIR’DAKİ ÜNİVERSİTE ANKARA ÜNİVERSİTESİ’NE BAĞLI OLARAK AÇILIR
Bu olayın üzerinden uzun zaman geçtikten sonra Diyarbakırda bir Üniversite’nin kurulması tekrar gündeme gelir. 20 Aralık 1960 tarihinde Yıldız Gençlik Kulübü salonunda bir toplantı yapılır. Dr. Yusuf Azizoğlu'nun yönettiği bu toplantı sonunda “Dayarbakır Ziya Gökalp Üniversitesi’ni Gerçekleştirme ve Yaşatma Derneği” kurulmasına karar verilir. 25 Ekim 1964 yılında dönemin Başbakanı İsmet İnönü bir resmi açılış için Diyarbakır’a geldiğnde Hava Meydanı’nda karşılamaya gelen halk “üniversite isteriz“ diye tezahuratta bulunduğu ifade edilir. Derneğin girişimlerine ve faaliyetlerine rağmen üniversitenin kurulması uzayıp gitmektedir. Böylece üniversite açma girişimi bir süre daha uzar. Ancak 29 Eylül 1965 tarihinde Başbakan Süleyman Demirel Diyarbakır’a gelir. Belediye Meydanında yaptığı konuşma esnasında Diyarbakır halkı “Üniversite İsteriz “ diye yoğun tezahuratta bulunur. Bu olaydan sonra üniversitenin nüvesini teşkil edecek Tıp Fakültesinin kurulması için Milli Eğitim Bakanlığı ile Ankara Üniversitesi arasında18 Aralık 1966 tarihinde bir protokol imzalanır ve 50 öğrencinin Diyarbakır Tıp Fakültesi adına Ankara Tıp Fakültesine alınması kararlaştırılır. 3 Temmuz 1968 gün ve 1054 sayılı kanunla Diyarbakır Tıp fakültesi için kadrolar tahsis edilir ve durum resmileşir. Böylece Diyarbakır’da açılması planlanan üniversite resmen açılmış olur.
DİCLE ÜNİVERSİTESİ 1982 YILINDA RESMİ ADINA KAVUŞTU
Diyarbakır Tıp Fakültesi’nin kurucu dekanı Prof. Dr. Sabahattin Payzın ve bir heyet üniversitenin kampüs alanını seçmek için yoğun bir çalışma yaparlar. Ve bugün üniversitenin kurulduğu yerde karar kılarlar. Üniversitenin açılmasıyla 1 Ekim 1969 yılında öğrenciler Ankara’dan getirilerek Diyarbakır’da eğitime başlatılmıştır. 1974 yılında kurulan başka fakülteleri ile Diyarbakır Üniversitesi’ne 1982 tarihinde “Dicle Üniversitesi" adı verilir.
Haber: Remziye ÇELİK
