Diyarbakır’ın Sur ilçesindeki İçkale Müze Kompleksi’nde yer alan Amida Höyük, kentin ilk yerleşim alanı ve tarih boyunca kesintisiz bir yönetim merkezi olma özelliği taşıyor. UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi’nde bulunan höyükte yapılan kazılar, yerleşimin Neolitik döneme (MÖ 8000) kadar uzandığını gösteriyor. Amida Höyük, 10 bin yıllık kesintisiz yerleşim geçmişiyle Filistin’in Eriha kentinden sonra dünyanın en eski ikinci yerleşim alanı olarak dikkat çekiyor.
KAZI ÇALIŞMALARININ GEÇMİŞİ VE YENİDEN BAŞLAMASI
Amida Höyük’te ilk kazılar, 1961-62 yıllarında Prof. Dr. Oktay Aslanapa başkanlığında gerçekleştirildi. Bu kazılar, Diyarbakır il sınırları içinde yapılan ilk arkeolojik kazı olarak tarihe geçti. Ancak, uzun bir aradan sonra 2018 yılında Dicle Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. İrfan Yıldız başkanlığında kazılar yeniden başladı. Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Dicle Üniversitesi Rektörlüğü’nün katkılarıyla sürdürülen çalışmalar, 12 aylık kazılar statüsünde yürütülmektedir.
KAZILARDA ORTAYA ÇIKAN TARİHİ ZENGİNLİKLER
Bugüne kadar yapılan kazılarda 10 bin yıllık yangın tabakaları, Halaf dönemine ait 7500 yıllık mimari kalıntılar, 1800 yıllık gizli geçitler, su kanalları, 1700 yıllık mezar odaları, Kral Yolu ve 800 yıllık mermer parçaları gibi buluntular ortaya çıkarıldı. Ayrıca, I. Dünya Savaşı’ndan kalma 782 el bombası ve Osmanlı dönemine ait çeşitli eserler gün yüzüne çıkarıldı.
21 METRELİK KISMI 2025 YILINDA ORTAYA ÇIKARILMASI PLANLANIYOR.
2024 yılı kazı sezonunda, Artuklu Sarayı’nın kabul salonunun doğu eyvanında, Saraykapı ile Kral Yolu arasındaki alanlarda ve Alay Meydanı’nda çalışmalar yapıldı. Kral Yolu’nun daha önce açığa çıkarılan 80 metrelik kısmına ek olarak, 30 metre daha gün yüzüne çıkarıldı. Toprak altında kalan 21 metrelik kısmının ise 2025 yılında ortaya çıkarılması planlanıyor.
TARİHİ BULUNTULAR VE GEÇMİŞİN İZLERİ
2024 yılında yapılan kazılarda Geç Uruk (MÖ 3400-3100) dönemine ait 5000 yıllık pişmiş toprak silindirik mühür, Osmanlı dönemine ait Çanakkale Savaşı Rozeti, I. Dünya Savaşı’ndan kalma Alman menşeili bir el bombası, Cumhuriyet’in ilk paralarından biri olan 1926 basımı 10 kuruş gibi eserler bulundu. Bu eserlerin yanı sıra, mühürler, kemik aletler, kandiller, boncuklar, hançer kabzası ve Amerikan ordusu arması taşıyan bir düğme gibi çeşitli buluntular da kazıların önemli parçaları arasında yer aldı.
DİYARBAKIR’IN ZENGİN TARİHİNE IŞIK TUTMAYA DEVAM EDİYOR.
2024 kazı sezonunda, toplam 35 açmada çalışma yapıldı ve 23 envanterlik, 5 etütlük eser Diyarbakır Arkeoloji Müzesi’ne teslim edildi. Kazılar sırasında bulunan eserler, Neolitik, Kalkolitik, Roma, Bizans, Selçuklu, Artuklu, Eyyubi, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerine ait farklı kültürlerin izlerini taşıyor. UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi’nde yer alan bu önemli kazı alanı, Diyarbakır’ın zengin tarihine ışık tutmaya devam ediyor.
