Silvan’da binlerce yıllık geçmişi bulunan ve içinde barındırdığı yapılarla bölgenin önemli şehir yerleşim yerlerinden biri olan Hasuni Mağaraları, tüm ihtişamı ile turizme kazandırılarak yerli ve yabancı ziyaretçilerini ağırlamayı bekliyor. Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası tarafından UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesine alınması için çalışma başlatılan Hasuni Mağaraları, birbirine bağlı yaklaşık 10 bin yıl önceye dayanan ve 300’den fazla odasıyla Ilısu Baraj suları altında kalan Hasankeyf'e alternatif olarak görülüyor. İşte detaylar…
Hasuni Vadisi'nde kurulmuş bir antik şehir niteliğindeki Hasuni Mağaraları, Anadolu'nun en eski mağara yerleşim yerlerinden biri olarak kabul edilmektedir. Silvan Ovası'na hâkim bir noktada yer alan yerleşkenin tarihi, mezolitik döneme kadar geriye gitmekte, yani yaklaşık 10.000 yıl önceye dayanmaktadır.
13’ÜNCÜ YÜZYILA AİT KALINTILARA RASTLANDI
Diyarbakır’ın Silvan ilçesi Albat Dağı eteklerinde bulunan Hasuni Mağaraları, ilçenin en yüksek tepelerinde bulunuyor. Mağara içersin de birbirine bağlı 300’den fazla odayla geçmiş yıllarda yapılan çalışmalarda, milattan önce 1000 ile milattan sonra 13’üncü yüzyıla ait kalıntılara rastlandı. Mezolitik devri günümüze taşıyan yapı olma özelliğini barındıran Hasuni Mağaralarında yer alan su depoları, hamam, kaya merdivenleri, taş döşeme yolları, kaya kilisesi ve kilisenin yanında mini amfi tiyatroyla tam bir görsel şölen sunuyor.
ANADOLU'NUN EN ESKİ MAĞARA YERLEŞİM YERLERİNDEN BİRİ
Hasuni Mağaraları, Anadolu'nun en eski mağara yerleşim yerlerinden biri olarak biliniyor.
Hasuni Mağaraları, 6 kilometre doğusundaki uluslararası yol güzergahında yer alıyor. Albat Dağı'nın güney eteklerindeki Hasuni Vadisi'nde kurulmuş olan antik şehir, Silvan Ovası'na hâkim bir noktada bulunuyor.
Hasuni Mağaraları, arkeolojik değere sahiptir ve tarihi, mezolitik döneme kadar gidiyor. Yontma taş devri olarak bilinen bu dönemde insanlar, yerleşik hayata geçmiş, kendilerini korumak ve avlanmak için taşları yontmaya başlamışlardır. Hasuni de bu dönemde kurulmuştur.
13'ÜNCÜ YÜZYILA KADAR KİLİSE OLARAK KULLANILMIŞ
Yekpare kaya parçaları üzerine oyularak yapılmış irili ufaklı 300 odadan oluşan ve bir kaleyi andıran Hasuni Mağaraları, kapladığı alan ve mağara sayısı itibariyle Anadolu'da emsal teşkil etmektedir. Bir kaya kilisesi olmak üzere iki kiliseye sahip olan Hasuni Mağaraları, koridorlarla birbirine bağlıdır. Mağaralarda sarnıçlar, taştan oyma su depoları ve su kanalları yer almaktadır. Kaya şehrinin en zirve noktasında ise uzun bir taş merdivenle çıkılan ve adak yeri olarak kullanıldığı tahmin edilen küçük bir alan bulunuyor. Kayalara oyularak yapılan ve birkaç bölümden oluşan Hasuni Kaya Kilisesi, Anadolu'daki en eski mabedlerinden biridir. Tepesi huni şeklindeki 4 katlı kaya kilisesinin yanında eğitim amaçlı kullanıldığı düşünülen bölümün içinde mini bir amfiye benzeyen 5 basamaklı merdiven vardır. Zamanla tahrip olmuş Hasuni Kaya Kilisesi, Hristiyanlığın yayıldığı ilk dönemlerden 13'üncü yüzyıla kadar kilise olarak kullanılmıştır.
DEVASA KAYA PARÇALARI OYULARAK APARTMAN ŞEKLİNDE YAPILMIŞ
Antik Hasuni Kaya Kilisesi'nin bütün duvarlarında, kayaların kazınmasıyla duvar delikleri ve kulplar yapılmıştır. Ayrıca, kapı üstlerinde ve pencere kenarlarına kazınmış farklı kabartmalar da bulunmaktadır. Kesme taş ve tuğla kullanılarak yapılmış olan kilise, mağara şehrinin eteklerindeki düz alanda bulunmaktadır. Kimler tarafından yapıldığı bilinmeyen kilisenin yapım tarihi kesin olmamakla birlikte 13'üncü yüzyıl olarak kabul edilmektedir. Yapımında Silvan yöresine özgü renkli kesme taşlar kullanılmıştır. Devasa kaya parçaları oyularak apartman şeklinde yapılmış mağaralardan oluşan Hasuni'nin görüntüsü oldukça ilgi çekiyor. Bölgeye gelen yerli ve yabancı turistler de kaya merdivenler, taş döşeme yollar, kaya kilisesi ve bu tarihi yapıları fotoğraflıyorlar.
Mağaraların aralarında kayalığın düzleştirilmesi ile yollar ve çıkış merdivenleri, sarnıçlar ve su arkları, kaya kiliseleri, dokuma atölyeleri gibi yerleşimin sosyal ve kültürel ihtiyacını karşılayacak yapıların yanı sıra Orta çağda inşa edilmiş bir kilise de bulunmaktadır.
Haber: Abdullah AKYOL
