Diyarbakır’da birçok cadde ve sokakta bir biri ardına açılan marketler, bakkal esnafını bitirme noktasına getirdi. Diyarbakır’da özellikle yüksek maliyetler ve kredi kartlarının yaygınlaşması küçük esnafı kepenk kapatma durumuna kadar götürdü. Sürekli güncellenen fiyatlar karşısında özellikle dar gelirli ailelerin kurtarıcısı olan ‘veresiye’ kültürü de neredeyse bitme noktasına geldi.
Merkez Sur ilçesinin birçok sokağında mahalle bakkalları, sadece çocuk ürünleri satarak ayakta kalmaya çalışırken, birçoğu da kepengi kapatmak zorunda kaldı. Tek amaçlarının ekmek kapıları bakkal dükkanlarının kapanmaması olan esnaflar, yetkililere bakkalcı esnafı için bir çözüm bulunması çağrısında bulundu.
“MAHALLE ESNAFININ BİTTİĞİ YERDE MAHALLE KÜLTÜRÜ DE KALMAZ”
Aynı sokakta dükkanlarını kapatan arkadaşlarının olduğunu söyleyen esnaf Mehmet Çiçek , “17 yıldır Sur içinde bakkal dükkanı işletiyorum. Çok değil, bundan bir iki sene önce işler çok daha iyiydi. Hala ayaktaysak bu mahallenin insanıyız diyedir. Tek tük de olsa bizim bu mesleği sürdürmemizi isteyen vatandaşlar var. Bakkal kültürü yavaş yavaş bitiyor. Beş yıla kadar Diyarbakır’da çoğu mahalle arasındaki bakkal dükkanları kalmayacak. Benim kapatan çok arkadaşım oldu. Sokak aralarında neredeyse 4-5 arkadaşımız kepengi tamamen kapattı. Şu an açık olan bakkallar da borç harçla, eski biriktiğiyle ve belki düzelir olur umuduyla bekliyor. Bizim gibi insanların kenarda küçük bir birikimi vardır. O da zaten bitti bitecek. Bitince yapacağımız şey, kepengi indirmek olacak. Bir işte emeğinizin karşılığını alamıyorsanız, sürekli dibi görüyorsanız o işi bırakırsınız. Mahalle esnafının bittiği yerde mahalle kültürü de kalmaz” diye konuştu.
“LOKMANIN BÜYÜĞÜ ZİNCİR MARKETLERE, KIRINTILARI DA BİZE DÜŞÜYOR”
Tek amaçlarının ekmek kapıları bakkal dükkanlarını kapatmamak olduğunu söyleyen Çiçek, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Kredi kartlarının yaygınlaşmasıyla birlikte zincir marketlerinin de çoğalmasıyla bakkallar bitti. Şu an ekmeği yiyen onlar. Lokmanın büyüğü onlara, kırıntıları da bize düşüyor. Vatandaş büyük alışverişini yapar, sonra eksik kalan ufak tefek şeylerini bizden alır. Çocuklar daha çok gelir. Büyük marketler kazanacağına mahallemdeki esnafım kazansın diyen duyarlı vatandaş da var. Veresiye de artık günlük ya da haftalık vermek zorunda kalıyoruz. Fiyatlar günlük değiştiği için biz de vatandaşa ertesi güne ya da birkaç günlüğüne borç vermek zorunda kalıyoruz. Diğer maliyetler de yüksek, elektrik gibi. Bir beklenti de yok. Kenara biriktirmeyi bırakın karnımızı doyuramayacak duruma geldik. Kepengi kapatmadan evimize gitme çabası var sadece. Sabah evimizden çıkarken nereye gittiğimiz, akşam kapatıp eve giderken nerden geldiğimiz belli olsun diye, vakit geçirmek için ve en önemlisi ekmek paramız çıksın. En büyük amacımız bu.”
“VERESİYE DÖNEMİ BİTTİ”
6 yılı aşkın bir süredir babasıyla birlikte dükkan bakkallarını işleten Fatih Can Kirici işlerin gidişatından dolayı başka bir işte çalışmak için dışarıya çıkacağını söyledi. Kirici, “Toplamda 6 yıldır bu sokaktayız. Eskiden dükkanda gıda dahil her şeyi bulunduruyorduk. Zaman içerisinde sadece çocukların alabileceği ürünleri bulundurmaya başladık. İşlerin gidişatından dolayı ürünlerin çoğunu satamayıp eve götürmek zorunda kalıyoruz. İade de yok. Bakkal kültürü artık bitiyor. Şu an bulunduğumuz sokakta çocuklar dışında gelen müşteri çok az. Fiyat etiketlerindeki rakamlar vatandaşı cezbettiği için vatandaşlar da neredeyse bütün alışverişini marketlerden yapıyor. Şu an babamla birlikte burayı işletiyoruz. Ama bizi kurtarmıyor. Kira, elektrik derken bu yıl dondurma dolabını dahi getiremedik. Bakkalları sadece zincir marketler değil, yüksek maliyetler de zorluyor. Okulların açılmasıyla bir hareketlenme olur ama yine bizi kurtaramaz. Veresiye geleneğini kaldırmadık. Ancak eskiden olduğu gibi aylarca bekleyemiyoruz. Özellikle korona sonrası daha da kötü oldu. Eskiden 6 ayda bir ay zam gelirken şimdi 10 günde bir ürünlere zam geliyor. Özellikle zincir marketlerin her yerde şubesini açması, kredi kartların bu kadar yaygınlaşması işleri etkiliyor. Zaten gidişattan dolayı babam bakkala bakmaya devam edecek. Ben de inşaat işine ya da başka bir işe gideceğim” dedi.
Haber: Remziye ÇELİK
