Zengin ve verimli topraklara sahip Diyarbakır mutfağında bölgede yetişen buğdaylardan elde edilen 4 ekmek çeşidi bulunmaktadır. Bu ekmek çeşitlerinin en bilinen dört çeşidi vardır. Bu dört ekmek çeşidinden biri olan ve günümüzde Diyarbakır ekmeği olarak bilinen Çakıl Ekmeğinin isminin nereden geldiğini sizler için derledik.
DİYARBAKIR EKMEĞİ Mİ, ÇAKIL EKMEĞİ Mİ?
Diyarbakır’da çoğunlukla fırınlarda pişirilen Çakıl Ekmeği, biçimi, kalınlığı, yumuşaklığı ile özellikle kabalık ailelerin tercih ettiği ekmek çeşitlerinden biridir. Halkın Diyarbakır Ekmeği ya da Açık Ekmek dediği bu ekmek çeşidi, tırnakla değişik şekillerle nişan koyulur ve bu yüzden Çakıl Ekmeği olarak bilinir. Şekillerin amacı hem yumuşaklık hem de oluşan yumruların tüketim sırasında arasına katık (peynir, helva, salça vs) konulması ve katığın dökülmemesini sağlamaktır.
EVLİYA ÇELEBİ VE DİĞER SEYYAHLAR ÇAKIL EKMEĞİNDEN BAHSEDER
Seyyahlar Diyarbakır’a geldiklerinde gözlemlerinde durduğu yemekler, daha çok etli yemeklerdir. Bunun yanında Diyarbakır’da Çakıl Ekmeği de en çok bahsi geçen ekmektir. Ünlü gezginlerden biri olarak kabul edilen Evliya Çelebi, Seyahatnamesi’nde yemek faslına pek değinmez. Daha çok diğer hususlar üzerinde durur. Yine de “Yiyecekler” başlıklı ara bölümde şu bilgileri verir: “Beyaz çakıl ekmeği, katmer kahîsi, beyaz çöreği, muz ekmeği, dut balı, göngüves yani kudret helvası-gökten meşe ağacı yaprakları üzerine yağar, gayet hoş ve ishal edici bir helvadır-, buğday aşı, mastaba aşı ve ılbe yoğurdu meşhurdur.”
DİYARBAKIR ÇAKIL EKMEĞİNİN İSİM HİKAYESİ
Diyarbakır Çakıl Ekmeği Doğu memleketlerine özgü bir üretim tarzıdır. Ekmek iyi pişsin diye ve ayrıca eski zamanlarda çok yoğun ekmek üretimi olduğunda dolayı ve ayrıca ekmeğe nişan koyma zahmetinden kurtulmak amacı ve pratik olması bakımından İran da fırınların altına iri çakıl taşları döşenirmiş. Bu adetin Sefevilerden Diyarbakır'a geçtiği kanaati hakimdir. Hamur fırında pişerken çakıl taşları hamurda derin bir çukur bırakırmış. Yani ekmeği şekillendirirdi. İşte bundan dolayı bu ekmeğe Çakıl Ekmeği denilmiş.
Şimdilerde tescil edilmeyi bekleyen ve Diyarbakır’da fırınlarda en çok satılan 400 gramajlı Çakıl Ekmeği (Açık Ekmek) 15 liradan satılıyor.
Haber: Remziye ÇELİK
