Türkiye’de üretimi yarıdan fazlası Diyarbakır’ın Kulp ilçesinde birçok ailenin de geçim kaynağı olan ipek böcekçiliği yıllardır yapılmaya devam ediliyor. Türkiye'de ipek kozasının yüzde 60'ı, ipek ihtiyacının ise yüzde 10’u Kulp ilçesinden karşılanıyor. Osmanlı'dan bu yana devam eden ipek üretimi, köy boşaltmaları nedeniyle sekteye uğrasa da son yıllarda birçok devlet kurumundan destek görmeye başladı. Kulp’ta ipek böcekçiliğinden elde edilen kozalar, ipek ipliğinden sonra yöresel heft reng (yedi renk) şallara dönüşüyor. Ermenilerden günümüze kalan bu bu kültür, kadınların el emeğiyle ve bin bir zahmetle ilmek ilmek dokuduğu ipek şallar ise Diyarbakır’da ilgi görüyor. Diyarbakır’ın merkez Sur ilçesinde bulunan tarihi Hasanpaşa Hanı'nda satılan ipek şalların fiyatı ise 1000 lira.
DİYARBAKIRLI KADINLAR İPEKTEN ŞAL ÜRETEREK MESLEĞİ AYAKTA TUTMAYA ÇALIŞIYOR
Diyarbakır’ın Kulp ilçesinde el dokuma tezgahlarında üretilen yüzde 100 ipek ürünlerden ipek puşi, ipek kravat, ipek şal gibi ürünler üretilmekte, aynı şekilde ipek kozasından süs eşyaları ve biblolar ile mendil, duvar halıları, arma gibi farklı ürünler üretilmekte. Üretilen ipekler aynı şekilde mobilya ve sağlık sektöründe kullanılmak amacıyla ihraç edilmekte. Diyarbakır’da unutulmaya yüz tutmuş ipek şal atölyesinde üretim yapan kadınlar, aile bütçesine katkıda bulunuyor. Ayrıca Kulp’ta ipek ürünlere ilgi arttıkça el dokuma tezgahların sayısını arttırarak kadınların istihdamı da sağlanıyor.
ERMENİLERDEN KALAN BİR KÜLTÜR: HEFT RENG İPEK ŞAL
Merkez Sur ilçesinde bulunan tarihi Hasanpaşa hanı içinde kendine ait işletmesinde 17 yıldır esnaflık yapan Yasemin Sayın, Kulp’tan getirdiği ipek şalları satıyor.
İpek böcekçiliğinin Diyarbakır’da Ermenilerden kaldığını belirten Sayın, ipek şalların da son dönemlerde ilgi gördüğünü söyledi;
“Diyarbakır dokuma ipek şal üretimi Kulp ilçesinde yapılıyor. Kızlar dokumasını yapıyor. Her kozadan bin ile bin 400 metre arasında iplik çıkıyor. Koza ipliğe dönüştürülüyor. İplik el tezgâhlarında dokunuyor. Kozadan elde edilen ipin gerçek rengi kırık beyazdır. Farklı renkler için boya köpüğünden faydalanılıyor. Çözgü bir haftada dokunur. Çözgü üzerinde daha sonra şal dokunur. Bir şalı elde etmek ortalama bir haftayı buluyor. Emeği çok gerçekten. Ve bu şallar uzun süre kullanılır, ömürlüktür.Asıl Diyarbakır şalı dediğimiz puşi de heft reng yani yedi renkten oluşuyor. Puşimiz aslında Gökkuşağı rengini alıyor. Eskiden Diyarbakır ipek dokuma şalını Ermeniler Sur evlerinde dokuyordu. Şimdi sadece kulplu kızlarımız yapıyor. 17 yıldır Hasanpaşa’da işletmecilik yapıyorum. 17 yıldır Kulp’tan şal alıp satıyorum."
İPEK ŞAL HASTALIKLARA FAYDALI: FİYATI 1000 LİRA
İpek şalları Kulp’tan aldığını söyleyen Sayın, sözlerin şöyle sürdürdü:
“İpek şallarımız, hem şal hem de fular olarak kullanılabiliyor. Erkekler de kullanıyor. Ürüne rağbet var. Beyaz renkte ham ipek olduğu için tiroit bezi ve çeşitli hastalıkları olanlar için faydaları bulunmaktadır. Yaraları da iyileştirmesine denk geldik. Cilt rahatsızlığı için sadece ipliğini bile isteyenler oluyor. Hastalıklar için yastık kılıfı olarak kullananlar da var. İpek şalın fiyatı şu an 1000 lira. Farklı renkleri de mevcut. Günlük satışımız ise değişiyor. Herkesin bütçesine göre değil şallar. Alan var alamayan var. Eskiden ipek şalların fiyatı daha uygundu. İşe ilk başladığımda yıllarda şalları 70 liradan sattım. 45 liraya bile verdiğim oldu. Geçen sene fiyatlar 500- 600 lira arasındaydı. Bu yıl fiyatı arttı."
