Diyarbakır Kültür Varlıklarını Koruma Derneği’nin UNESCO Dünya Mirası Listesi'nde bulunan Hevsel Bahçeleri’ne ilişkin paylaşımı şöyle: “Evliya Çelebinin seyahatnamesinde Hevsel Bahçelerini anlatırken Dicle kenarında yapılan ‘Çayda Çıra’ya çok benzer bir etkinlikten de bahsettiğini biliyor muydunuz?



Evliya Çelebi 1655’te Amid’i ziyaret eder. Seyahatnamenin Amid’i anlatan bölümünde kent anlatımlarının yanında yoğun olarak Hevsel Bahçelerinden de söz eder. Hevsel Bahçeleri Fiskaya ve İçkale’nin hemen altındaki bahçeler, Dicle Nehri ise Şatt olarak anılır.



Çelebi’nin anlatımına göre ilkbaharda Şatt’ın coşkunluğu normal bir akışa döndükten sonra zengin fakir fark etmeksizin tüm halk bahçelere iner. Hemen hemen çoğu dedelerinden kendilerine kalan su kenarındaki yerlerine çadırlar/barakalar kurup bostanlarına kavun ve karpuz, çeşitli sebze ve çiçekler eker. Halk yılın 7 ayını burada geçirir. Bu süre zarfında herkes gece gündüz şenlik içinde dost ve ahbabıyla eğlenmektedir.



Bu şenliklerden biri ise ‘’Çayda Çıra’’ya çok benzer bir etkinliktir. Çelebi’nin anlatımına göre halk her gece Şatt sahilinde kandiller, fenerler, meşaleler, kokulu mumlar yakar. Şatt üzerinde binlerce çeşit yağ ve balmumları tahtalar üzerine konulup bir taraftan bir tarafa akıtılır. Bu şekilde gecenin karanlığı gündüz gibi aydınlanır ve eğlenceler sabahlara kadar devam eder.



Bu etkinlik kimi araştırmacılar tarafından Çayda Çıraya benzetilir. Kentin yakın dönem tanıkları ise bu etkinliğe benzer olarak yaz akşamları Dicle Kıyısında kavun karpuz yendikten sonra kabuklarının içinde ateş yakılarak Dicle’ye bıraktıklarını anlatır. Hevsel Bahçeleri ve Dicle Kıyısı o dönemler bir nevi karnaval alanı gibi kullanılmaktadır.” (Haber Merkezi)

Editör: Mücadele Gazetesi