Mezopotamya’nın bereketli topraklarında şekillenen Diyarbakır’da birçok uygarlık ev sahipliği yapmıştır. Hem günümüze bıraktığı kalıntılar ile hem de yapılan arkeolojik kazılar, Diyarbakır’ı
Sadece Türkiye değil dünyanın da en eski yerleşim alanlarının bu bölgede olduğunu göstermiştir. Bu uygarlıklar arasında Diyarbakır'da en fazla tarihi eser yapan ve iz bırakanlar Romalılar, Bizanslılar, Abbasiler, Mervaniler, Selçuklular, Artuklular ve Osmanlılar olmuştur.
Sahip olduğu stratejik konum ve verimli topraklar nedeniyle Diyarbakır’ı yurt edinme çabaları her daim sürmüş, bu durum kenti medeniyetler şehri yapmıştır. Bu uygarlıklardan günümüze ulaşan birçok tarihi yapının yanında antik kentler de kalmıştır. Diyarbakır’daki antik kentler, tarihin izlerini taşıyan özellikleri ve arkeolojik kalıntılarıyla birlikte geçmişin ışığını günümüze taşıyor. İşte Diyarbakır il sınırları içerisinde bulunan antik kentler…
ANTİK KENTLER VE DİYARBAKIR
Türkiye’de şimdiye kadar bulunmuş 180 tane antik kent, ören yeri ve höyük bulunmaktadır. Bu 180 antik kentin iki tanesi ise Diyarbakır topraklarında yer almaktadır. Diyarbakır antik kentleri, Mezopotamya tarihinin izlerini taşırken aynı zamanda Roma, Bizans ve bölgede hüküm sürmüş diğer medeniyetlere dair de bilgiler içermektedir. Listede yer alan iki antik kent Diyarbakır’ın Ergani ilçesinde bulunan Çayönü ve Bismil ilçe sınırları içerisindeki Ziyaret Tepe (Üçtepe) Höyüğü’dür.
ERGANİ ÇAYÖNÜ HAKKINDA
Anadolu coğrafyasında Neolitik dönemi yaşayan pek çok yaşam merkezi vardır. Bunlardan en önemlilerinden biri şüphesiz Diyarbakır’ın Ergani ilçesi yakınlarında bulunan Çayönü yerleşim alanıdır. Çayönü, insanın yerleşik düzene geçiş sürecini en iyi yansıtan bir arkeoloji merkezidir. İlçenin 7 km güneybatısındaki Sesverenpınar (Hilar) Köyü'nde yer almaktadır. Çayönü tahıl ve evcilleştirmeye dayalı köy hayatının en eski örneklerinden biridir ve günümüz uygarlığında önemli bir basamak oluşturur. Çayönü, tahıl ve evcilleştirmeye dayalı köy hayatının en eski örneklerinden olup, günümüz uygarlığının da önemli bir basamağını oluşturmaktadır. Çayönü yerleşmesinin bu önemi yabani buğday, mercimekgiller gibi bitkilerin tarıma alınması, koyun ve keçinin evcilleşmesi ile gerçekleştirilmiştir.
ZİYARET TEPE (ÜÇTEPE) HÖYÜĞÜ
Ziyaret Tepe Höyüğü, Diyarbakır’ın Bismil ilçesi güneydoğusunda, Dicle ve Batman Çayı'nın birleşme noktasının 20 km. batısında, Dicle'nin güney kıyısında yer alan bir höyüktür. Bölgedeki büyük höyüklerden biri olup, ovadan 22 metre yükseklikte 3 hektarlık bir alandır. Kuzey taraftaki höyüğün (akropol) üç tarafında uzanan "aşağı şehir" ise 29 hektarlık bir alana yayılmıştır. Diyarbakır Arkeoloji Müzesi tarafından Tepe Höyüğü adıyla tescil edilmiştir. Kazılar. İlk kez 1980 yılında Kessler tarafından saptanan höyük, 1989 yılında Guillermo Algaze ve ekibi tarafından ODTÜ, TAÇDAM'ın "Ilısu ve Kargamış Baraj Gölleri Altında Kalacak Arkeolojik Kültür Varlıklarını Kurtarma Projesi" kapsamında araştırılmıştır.
