Diyarbakır'ın tarihi ve kültürel mirasının bir parçası olan ve bugün tüm ihtişamını koruyan surlarla çevrili olan Fiskaya, kentin en eski yerleşim merkezlerinden biridir. Bu eşsiz yer, tarih boyunca birçok olaya tanıklık ederken, bunun en ilginci ise Ninova şehrine peygamber olarak gönderilen Yunus Peygamber’in Diyarbakır'da 7 yıl Fiskayası Mağarasında kaldığına dair rivayettir. İşte Yunus Perygamber ve Fiskaya Mağarasına dair anlatılanlar…
YUNUS PEYGAMBER DİYARBAKIR’DA YAŞADI MI?
Ninova şehrine peygamber olarak gönderilen Yunus Peygamber’in Diyarbakır'da 7 yıl kaldığına inanılıyor. Kuran-a göre Hz. Yunus, Ninova şehrine peygamber olarak gönderilir ve Allah’ın izni olmadan oradan ayrıldığı için gemideyken denize atılır. Yunus Peygamber 3 ile 40 gün arasında bir süre boyunca balığın karnında kalır. Rivayetlere göre M.Ö. VII. asırda yaşayan Hz. Yunus, Amid’de (bugünkü adıyla Diyarbakır) ve Fiskaya Mağarası’nda 7 yıl kalır.
Yûnus Peygamber, Kur’ân-ı Kerîm’de adı geçen peygamberlerden biridir. İsmi Kur’an’da dört yerde açıkça zikredilmiş, ayrıca iki yerde “balık sahibi” anlamına gelen “Zü’n-nûn” ve “Sahibu’l-Hût” ifadeleriyle anılmıştır.
EVLİYA ÇELEBİ’NİN SEYAHATNÂME’SİNDE
Ünlü gezgin Evliya Çelebi’ye göre Yunus Peygamber, Eski Musul’da yaşadığını ve o bölgenin halkını hak dine davet ettiğini anlatmaktadır. Ancak, Musul halkının inanmaması üzerine Yunus Peygamber, onlara beddua etmiş ve bu nedenle Eski Musul’un harap olduğu rivayet edilmektedir. Daha sonra Âmid’e (Diyarbakır) gelen Hz. Yûnus (A.S.), burada halkın mucize istemeden iman etmesine çok sevinmiş ve onlar için şu hayır duasında bulunmuştur:
"İliniz bayındır, halkınız daima sevinçli ve neşeli olsun. Bütün çoluk çocuğunuz uzun ömürlü, soylu ve doğru yolda olsun."
KALKAN BALIĞI’NIN GİZEMİ
Tarihçi Arafat Yaz, kaleme aldığı makalesinde, “Hz. Yunus’un kıssasında geçen balık hikâyesi, bu rivayetler ile kalkan balığı bir araya getirildiğinde yine şaşırtıcı bir durum ortaya çıkarmaktadır” diyerek, “Daha ilginç olanı ise Hz. Yunus’un kaldığı söylenen Fiskaya Şelalesi altındaki mağaranın Dicle Nehri ile kalkan balığının kafası arasında, balığın ağız-burun kısmına denk gelmesidir. Kutsal kitapların aktardığı üzere bir balık tarafından yutulan Hz. Yunus’un hikâyesi Âmid Kalesi yani kalkan balığı tarafından yutulduğunu tasvir eden bir resme denk gelmektedir”
“Kalenin ilk kurulduğu yer, günümüzde Amida Höyük olarak bilinen etrafı burç ve surlarla çevrili olan bir tepedir” diyen Arafat Yaz, şunları kaydetti: “Amida Höyük, ilk haliyle Diyarbakır iç kalesinin içinde kalan tek başına bir kale ve sonradan etrafında yapılan surlar nedeniyle bir iç kaledir. Kalkan balığının göz kısmına denk gelen bu kale daha sonradan iki kere genişletilmiş ve son görüntüsüyle kalkan balığının kafasını oluşturmuştur.”
Yaz, şehrin yöneticisi Amalak’ın kızlarından olan Melike’nin de iman edenler arasında olduğu ve şehir ile iç kalenin Hz. Yunus’un işaret ettiği şekilde inşa edildiği söylenir.
FİSKAYA VE YETİŞEN BAMBULAR
Ayrıca Hevsel Bahçeleri kıyısındaki Fiskaya Şelalesi’nin hemen altındaki Yunus Peygamberin 7 yıl kaldığı rivayet edildiği mağara, doğal güzelliğiyle de dikkat çekiyor. İklim koşulları nedeniyle bölgede yetişmesi mümkün olmayan bambu ağaçları, Yunus Peygamberin kaldığı söylenen mağaranın hemen önünde kendiliğinden yeşeriyor. Mağaranın içi ise üstünde akan şelalenin etkisiyle de daha da serindir.
TURİSTLERİN UĞRAK MEKANI
Milattan önce bin 200’lü yıllarda Yunus peygamberin yaşadığına inanılan mağara, son dönemlerde kente gelen yerli ve yabancı turistlerin uğrak mekanı haline geldi. Mağarayı merak eden ziyaretçiler ise, kente geldiklerinde Fiskaya şelalesinin hemen altındaki Yunus makamına giderek dualar etmektedir.
