Günümüzde Adıyaman’ın 8 ilçesinden biri olan ve ünlü Seyyah Evliya Çelebi’nin “hayran kaldım” dediği Besni, bir dönem Diyarbakır, Kahramanmaraş, Malatya ve Gaziantep’e bağlı bir sancaktı. M.Ö.5000 yılına uzanan tarihi ile Doğu Anadolu’nun eski yerleşme merkezlerinden birisi olarak dikkat çeken Besni, aynı zamanda da çok hareketli sanayi ve eski ticaret kenti oluşu ile tanınır. Bunda Halep Ticaret Yolu üzerinde oluşu kadar, savunmaya son derece elverişli yapısı ve muntazam bir kaleye sahip oluşunun büyük bir payı vardır. İşte Besni’ye dair bilinmeyenler…
BESNİ İSMİNİN TARİHÇESİ
Besni için kullanılan isimlerin 12.-19. yüzyıllar arasında çeşitli şekillerde yazıldığı görülmektedir. Bu süreçte Besni, Arapça Bahasna, Süryanice Bet Hesna ve Behesna, Ermenice Behesni, Behesdin ve Behisni, Osmanlıca Behisni, Behesne, Besne ve Besni isimleriyle anılmıştır. Şehrin isminin Acem kaynaklarında Bihişti olarak geçtiği de bazı eserlerde kayıtlıdır. Besni için Orta Çağ tarihçilerinden Bar Hebraeus Bet Hesna, Urfalı Mateos Behesni ve Behesdin isimlerini kullanmışlardır. 17. yüzyıl ortalarında Besni'ye uğrayan Evliya Çelebi, Seyehâtname'sinde kent ve kale için Sadr-ı Baz, Behisni ve Besne isimlerini kaydetmiştir. Çağdaş kaynaklarda Besni için Behesni ve Behisni gibi isimlerin kullanıldığını tespit etmişlerdir. Arap ve Fars kaynaklarında Besni isminin Behesnâdan geldiği ve "eşsiz" ya da "cennete eş" anlamlarına gelen hesnâ kelimesinden türediği belirtilmektedir.
BESNİ, BİR DÖNEM DİYARBAKIR’A BAĞLIYDI
1620 yılında 16 bin nüfusa sahip bir şehir olarak parlak bir geçmişe sahip olan Besni, Diyarbakır, Kahramanmaraş, Malatya ve Gaziantep’e bağlı bir sancak olarak idari yapısını sürdürmüş, 1954 yılında da Adıyaman’a bağlanmıştır.
1926 YILINDA MALATYA’YA DAHA SONRA ANTEP’E BAĞLANDI
Cumhuriyet döneminde ise, 1926'da Besni, Malatya’dan ayrılarak Antep'e bağlanmıştır. 1933'de Besni Antep'ten ayrılarak yeniden Malatya’ya bağlanmıştır.
BESNİ’NİN YERİ DEĞİŞTİRİLDİ Mİ?
Yine cumhuriyet döneminde 1933-1934 yıllarında Eski Besni’nin yerinin genişlemeye müsait olmaması ve motorlu taşıtların gitmesine müsait cadde ve sokaklarının olmayışı nedeniyle Besni kazasının yerinin değiştirilmesine karar verildi. Anlatılanlara göre yer tespiti için gelen görevliler Kayaardı yolu üzerindeki Çat olarak bilinen yere taşınmasının uygun olduğuna karar vererek, şehrin taşınması için Çat diye şimdiki Çat Mahallesinin olduğu yer gösterilir. Böylece şehir şimdiki yerinde kurulmuş olur.
BESNİ NE ZAMAN ADIYAMAN’A BAĞLANDI?
22 Haziran 1954 tarihinde çıkarılan bir kanun ile Besni yeni kurulan Adıyaman’a bağlanarak İlçesi oldu. Ve o tarihten beri Besni, Adıyaman’ın 8 ilçesinden biridir. 1956 yılının ilkbaharında aşırı yağış nedeniyle Eski Besni’de bir sel felaketi oldu.
