Mezopotamya'nın ve Anadolu'nun en eski şehirlerinden biri olan Diyarbakır, ticaret yolları üzerinde ve Dicle kıyısında yer almaktadır. Ancak kentin tarihi özellikleri ise en çok araştırılan konulardan biri haline geldi.
DİYARBAKIR, TİCARET VE KÜLTÜR MERKEZİDİR
Geçmişte birçok mezhebe ve dini sosyal gruba öncülük eden Diyarbakır, ticaret ve kültür merkezidir. Aynı zamanda kent, Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin orta kısmında ve Mezopotamya’nın kuzey sonundadır.
DİYARBAKIR'A KOMŞU OLAN İLLER
Bugün yüzölçümü ve sınır bölgeleri olarak Diyarbakır'a komşu olan iller; Doğudan Siirt, Muş; güneyden Mardin; batıdan Şanlıurfa, Adıyaman, Malatya; kuzeyden Elazığ ve Bingöl'dür.
DİYARBAKIR'IN YÜZÖLÇÜMÜ
33 medeniyeti bünyesinde barındıran Diyarbakır'ın yüzölçümü 1516200,00 kilometre kare, 37,905199 ve 40,231934 kuzey enlemleriyle, 40.37 ve 41.20 doğu boylamları arasında kalmaktadır. Etrafı fazla yüksek olmayan dağlarla çevrili, ortası ise çukurcadır. Yüzde 37 oranında dağlar, yüzde 31 oranında ovalarla kaplıdır.
DİYARBAKIR'IN EN YÜKSEK DAĞI KARACADAĞ'DIR
İlin güneybatısında yer alan, bölgenin en yüksek dağı olan Karacadağ, kentle adeta bütünleşmiştir. Yüksekliği, Kolubaba doruğunda 1957 metre ile eski bir volkanik dağ olan Karacadağ’ın lavları sonucu oluşan bazalt plato, doğu yönünde Dicle Vadisi’ne kadar uzanmaktadır. Ovalar tarıma elverişli ve verimlidir. Bu verimli topraklar Dicle nehri ve kolları tarafından sulanmaktadır.
DİYARBAKIR'IN DENİZDEN YÜKSEKLİĞİ 650 METREDİR
Şehir, Karacadağ ile Dicle arasında uzanan geniş bazalt platonun doğu kenarında, Dicle vadisinin üzerinde ve nehir kavisinin tepesinde ufki bir satıh üzerinde kurulmuştur. Denizden yüksekliği 650 metredir. Bu yükseklik bazı yerlerde 640 metre, bazı yerlerde ise 660 m’dir.
DİYARBAKIR'DA SERT BİR KARA İKLİMİ EGEMENDİR
Diyarbakır'da sert bir kara iklimi egemendir. Yazları çok sıcak geçer fakat kışları Doğu Anadolu Bölgesi kadar soğuk geçmez. Bunun başlıca nedeni Güneydoğu Toroslar yayının kuzeyden gelen soğuk rüzgârları kesmesidir.
DİYARBAKIR'IN YILLIK YAĞIŞ ORTALAMASI 496 MİLİMETREDİR
Diyarbakır'da yıllık yağış ortalaması 496 milimetre olan şehirde, bu yağışın yüzde 2'lik kısmı yaz aylarında düşmektedir. Kuzeydeki dağların eteklerine doğru gidildikçe yağışlar da artar. Güneydoğu Toroslar yayının kuzeyden gelen soğuk rüzgârları kesmesi ile son yıllarda yapılan barajların, örneğin Karakaya, Atatürk, Dicle ve Kral Kızı barajları'nın oluşturduğu yapay göletler, geniş buharlaşma yüzeyleri oluşturmaktadır; bu nedenle, Diyarbakır Havzası’nın kuru havasının nisbî neminde artış olmuştur.
DİYARBAKIR'IN DOĞAL BİTKİ ÖRTÜSÜ BOZKIR'DIR
Güneydoğu Anadolu'nun doğal bitki örtüsü olan bozkır, Diyarbakır'da da egemendir. Bozkır bitki örtüsü içinde otsu bitkiler daha fazladır. Bunlar ilkbaharda kısa bir süre içinde yeşerip çiçeklenir, ama yağışların kesilmesiyle yaz başında kururlar. Çevredeki dağlar, yer yer meşe ormanlarıyla kaplıdır. Ormanlık alanlar ilin toplam yüzeyinin onda birini bile bulmaz.
