Tarihinin Sümerlerden önce de başladığı, insanoğlunun taş devrinden itibaren mesken tuttuğu dünyanın ender bölgelerinden biri olan Şanlıurfa’nın Viranşehir ve yine tarihi geçmişi 5 binli yıllara dayanan Ceylanpınar bir dönem Mardin’e bağlı kaza statüsündeydiler.
VİRANŞEHİR, DİYARBAKIR VE MARDİN’E BAĞLIYDI
Yerleşimin Sümerliler dönemiyle başladığı düşünüldüğü Şanlıurfa’nın Viranşehir ilçesi Hititler'in egemenliğine geçen yerleşim "Tela" ya da "Tila" adını almıştır. Weranşar ismiyle de anılan Viranşehir, Osmanlı döneminde (M.s. 1535) mutasarrıflık olarak Diyarbakır'a bağlanmıştır. Tarihi geçmişi eski yerlerden biri olan Viranşehir, Şanlıurfa’nın en kalabalık ilçeleri arasında gelir. Viranşehir’in kuruluşu kesin olarak bilinmemesine rağmen M.Ö.66 yılları ile 395 yılları arasında Roma İmparatorluğunun elinde kaldığı çeşitli tarih araştırmalarda anlaşılmıştır. Yine bu zamanda yapılan ilçe merkezinde yer alan kalıntıları günümüze kadar ulaşmış İçkale surları Roma Dönemine aittir. Birçok medeniyete imparatorluğa ev sahipliği yapmış Viranşehir, her dönem önemli bir merkez haline gelmiştir.
Yerleşimden 1567 yılı Osmanlı kaynaklarında, Amid sancağının Berriyecik kazasına bağlı bir nahiye olarak bahsedilmektedir. 1904 yılında belediye teşkilatı kuruldu. Milli Aşireti Ayaklanması sırasında Viranşehir aşiret güçlerince ele geçirilmiş, ancak Türkiye Büyük Millet Meclisi' ne bağlı kuvvetler 8 Haziran 1920'de şehri geri almıştır. Mardin'e bağlı kaza olan Viranşehir, Urfa'nın il olmasıyla 1924 yılında ilçe oldu.
Günümüzde Şanlıurfa'nın 13 ilçesinden biri olan Viranşehir, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2023 nüfus verilerine göre, 211 bin 65 kişilik bir nüfusa sahiptir.
CEYLANPINAR NE ZAMAN ŞANLIURFA’YA BAĞLANDI?
Günümüzde Şanlıurfa’nın 13 ilçesinden biri olan Ceylanpınar’ın tarihi 5 binli yıllara kazar uzanmaktadır. İlçenin Kürtçe adı Serê Kaniyê, Arapça adı ise Ras el-Ayn'dır. Her iki isim de Türkçede Pınarbaşı anlamına gelmektedir. Asurlular, Hititler, Abbasiler, Bizans İmparatorluğu, Selçuklu Devleti ve Osmanlı İmparatorluğu sınırları içerisinde yer alan Resul-ayn (kaynak başı) Habur çayı ve kaynak başına su içmeye gelen ceylanlardan ismini alan Ceylanpınar, Mitanni devletine de başkentlik yapmıştır.
Cumhuriyet’in ilanından sonra 1937’de Viranşehir’e bağlı bir bucak olan Ceylanpınar’da 1960’ta belediye teşkilatı kurulmuştur. 1982 yılında da Şanlıurfa’ya bağlı bir ilçe konumuna getirilmiştir. 18 Mart 1930 tarihinde Mardin Koçhisar ilçesine bağlı olan Resulayn (Ceylanpınar) Viranşehir'e bağlandı. 11 Nisan 1946 yılında Resulayn bucağının adı Ceylanpınar olarak değiştirildi. Ceylanpınar, isim değişikliğinin ardından 25 Mayıs 1959 tarihinde belediye statüsü alarak beldeye dönüştü. Ancak, Ceylanpınar, Türkiye’nin 1927 ilçe haritasına göre, Mardin’in ilçesi olarak gözükmektedir.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) son nüfus verisine göre, Ceylanpınar’ın toplam nüfusu ise 92 bin civarındadır.
