Geçen yıllarda büyüyen ve gelişen, karpuzuyla ve ciğeriyle ünlü şehir bazalt taşlarıyla ünlenmiş hatta zaman zaman adını siyah bazalt taşlarından da almıştır.
Tarihin farklı dönemlerinde farklı isimlerle anılmış Diyarbakır, MÖ 200'de Asur hükümdarı Adad-Nirari'ye ait bir kılıç kabzası üzerindeki yazıda şehrin adı Amid ya da Amidi olarak geçmektedir. Roma ve Bizans kaynaklarında ise şehrin adının Amid, O'mid, Emit ve Amide şeklinde geçtiği görülmektedir. Yöreye gelen Türkmenler de, şehirdeki yapılarda kullanılan siyah renkli taşlardan dolayı şehre "Kara Amid" demişlerdir. Müslüman Arapların egemenliği sırasında buraya yerleşen Bekr kabilesinden dolayı şehir, Diyâru Bekr, "Bekr kabilesinin yurdu” olarak tarihi kayıtlara geçti.
OSMANLI İLE BERABER GELEN BÜYÜK DEĞİŞİM
Diyâru Bekr (daha sonraları Diyarbekir), Osmanlı İmparatorluğu'nun son yıllarına kadar daha çok bir bölge adı olarak kullanılmış. Merkez için kullanılan Amid isminin özellikle Diyarbekir'in 1867 yılında vilayet oluşu sonrası yavaş yavaş terk edildiği ve bütün bölgeyi nitelemesinin yanında merkez sancak için de Diyarbekir(Diyar-ı Bekr) adı kullanıldı.
BİR TELGRAFLA BAŞLADI ADINI ALDI
Diyarbekir'in Diyarbakır oluşuna dair çalışmalara, Türk Dili dergisinin Haziran 1938 nüshasında yer verildi.
Çalışmalar, 17 Kasım 1937 tarihinde Atatürk'ün trenle Diyarbekir'den Elazığ'a geçtiği gece yapılan bir dil tartışmasının ardından Türk Dil Kurumuna gönderilen bir telgrafla başladı. Yapılan çalışmalar sonucu şehrin adı Diyarbakır olarak değiştirildi. Türk Dil Kurumu Genel Sekreteri İbrahim Necmi Dilmen'e gönderilen telgrafta şu ifadelere yer verildi; “Diyarbekir şehrinin isminin etimolojisine dair etüt var mıdır? Esasta bu şehrin ismi 'Bakır memleketi' manasına olan 'Diyarbakır' olması gerektir ve artık bu isimle tanınacaktır. Dil Kurumunun bu hususta Tarih Kurumu ile iş birliği yaparak, historik ve lengüistik tetkikatta bulunması emrediliyor. Balıkesir saylavı İsmail Hakkı'nın da mesai birliğine davet edilmesi faydalı olacaktır. Tetkikatın titizlikle yapılmasını ve mümkün ise neticelerin takiben bildirilmesini saygılarımla dilerim.”
Şehirde bakır madeni Çermik ilçesinin Mahmudan Köyü sınırları içerisinde bulunmuştur.
