12 bin yıla dayanan tarihi geçmişiyle bilinen 33 medeniyete ev sahipliği yapmış Diyarbakır, Mezopotamya ile Anadolu medeniyetlerinin geçiş bölgesinde olan Diyarbakır'ın tarihi, çok eski devirlere dayanmaktadır. Peki, Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin ortasında yer alarak tarih boyunca jeopolitik önemiyle dikkat çeken bir şehir olan Diyarbakır’ın adının ne zaman değiştiğini biliyor muydunuz?
AMİDA, AMİD, DİYARI-BEKR…
Diyarbakır, ilk çağlardan bu yana Akdeniz’i Basra Körfezi’ne, Karadeniz’i Mezopotamya’ya bağlayan stratejik bir konuma sahiptir. Diyarbakır’ın doğal bir geçiş yolu olma özelliğini her dönemde korumasını sağlamıştır. Bu sebeple, pek çok medeniyetin iz bıraktığı, sayısız kültürün kucaklaştığı kentlerden biridir. Günümüzde geçmişin izlerini en iyi şekilde yaşatan Diyarbakır, ev sahipliği yaptığı her uygarlık tarafından isim değişikliğine uğramıştır. Tarih boyunca Amida, Amidi, Amid, Kara-Amid, Kara-Amid Diyar-Bekr, Diyarbekir ve Diyarbakır adlarını alan kentin son ismi olan Diyarbakır, ismi ise, Mustafa Kemal Atatürk'ün emriyle değiştirildi.
DİYARBEKİR, DİYARBAKIR OLDU
Diyarbekir'in Diyarbakır oluşuna dair çalışmalar, Türk Dili dergisinin Haziran 1938 nüshasında özetlenmiştir. Çalışmalar, 17 Kasım 1937 tarihinde Atatürk'ün trenle Diyarbekir'den Elazığ'a geçtiği gece yapılan bir dil tartışmasının ardından Türk Dil Kurumuna gönderilen bir telgrafla başladı. Yapılan çalışmalar sonucu şehrin adı Diyarbakır olarak değiştirildi. Türk Dil Kurumu Genel Sekreteri İbrahim Necmi Dilmen'e gönderilen telgraf şöyledir:
Diyarbekir şehrinin isminin etimolojisine dair etüt var mıdır? Esasta bu şehrin ismi 'Bakır memleketi' manasına olan 'Diyarbakır' olması gerektir ve artık bu isimle tanınacaktır. Dil Kurumunun bu hususta Tarih Kurumu ile iş birliği yaparak, historik ve lengüistik tetkikatta bulunması emrediliyor. Balıkesir saylavı İsmail Hakkı'nın da mesai birliğine davet edilmesi faydalı olacaktır. Tetkikatın titizlikle yapılmasını ve mümkün ise neticelerin takiben bildirilmesini saygılarımla dilerim.
Şehirde bakır madeni Çermik ilçesinin Mahmudan köyü sınırları içerisinde bulunmuştur.
