Kurumların Evrenselliği ve Kurumların Tasnifi
Tüm toplumlarda, toplumsal ilişkilerin yürütülmesinde ve ihtiyaçların giderilmesinde belli rollerin, işleyişlerin ve ilişkilerin kurumlaştığı görülmektedir. Başka bir deyişle, her bir toplumda temelde evrensel sosyal ihtiyaçlar, kültürel olarak onaylanmış ve sistemli bir biçimde karşılanır. Elbette, kurumlar her bir toplumda doğal ve sosyal çevrenin, kültürün özelliklerine bağlı olarak niteliksel ve niceliksel farklılıklar görülür.
Sosyoloji literatüründe toplumsal kurumlar evrensellik, zorunluluk ve önemlilik unsurları dikkate alınarak sınıflandırılmaya çalışılmıştır. Bu çerçevede; cinsel ilişkileri ve çocukların doğumunu, bakımını ve yetiştirilmesini standartlaştıran bir kurum olarak aile, formel ya da enformel bir biçimde bireylerin sosyalleştirilmesi süreçlerini yürüten bir kurum olarak eğitim, toplumdaki üretim ve tüketim süreçlerini sistemli bir şekilde karşılayan ekonomi, kamu düzenini ve iç ve dış güvenliğini sistemli bir şekilde sağlayan bir kurum olarak siyaset, bireylerin içinde yaşadıkları dünyayı, kendilerine garip ya da yabancı gelen doğa olaylarını ve toplumsal süreçleri anlamlı kılan, kutsal ihtiyacını sistemli bir biçimde karşılayan din temel kurumlar olarak tanımlanır. Bunlara, bireylerin fiziksel ve zihinsel dinlenmlerini temin eden bir kurum olarak boş zamanlar ya da serbest zamanlar kurumu da eklenmektedir. (Bu kurumlar, ilerleyen bölümlerde teker teker ayrıntılı bir şekilde ele alınmaya çalışılacaktır.)
Bu kurumlar arasında, o toplumlar için öne çıkmış ve diğerlerinden daha fazla önem kazanmış kurumlar söz konusu olabilir. Bir anlamda, rol ya da statü konularını ele alırken gördüğümüz gibi, toplumsal hayat içerisinde pek çok statü işgal eden ve statülerine bağlı olarak da pek çok rol icra eden bireyler için bu statüleri ve rolleri arasında en önemli görünen rol ya da statü anlamındaki ‘anahtar rol’, ‘anahtar statü’ ya da ‘kilit rol’, ‘kilit statü’ kavramına denk gelecek şekilde; aynı anlama karşılık gelecek şekilde, diğer kurumlara göre toplum için daha vazgeçilmez önemde görülen kurumlar mihver kurumlar olarak adlandırılmaktadır:18 Örneğin; Eski Roma’da siyaset kurumu, Çin’de aile kurumu, Hindistan’da din kurumu mihver kurum olarak değerlendirilmektedir.
