Son dönemlerde hem ülkemizde hem de dünyada büyük fırsatlar sağlamış ve keza dert olmuş bir pazarlama yöntemi keşfedildi. Bu pazarlama yöntemi ne yazık ki milyonlarca insanı zarara uğratmış ve hatta aile içi çatışmalara gebe bırakmıştır. Keza birçok insan içinde büyük meslekler doğurmuş ve alanında uzman kişileri gün yüzüne çıkartmıştır. İşte bu pazarlama yönteminin adı Network Marketing’dir. Peki Network Marketing nedir ne değildir? İşte tüm merak edilenler köşe yazımızda…
Günümüz dünyasında her şey pazara dayalı olduğu için, gün geçmiyor ki yeni bir piyasa ortaya çıkmasın. 21. Yüzyılın beklide en büyük icadı; kimilerinin tabiriyle oturduğumuz yerde para kazanmak, kimilerinin tabiriyle ise tamamen aile içi çatışmaya ön ayak oluşturacak bir pazarlama yöntemi. Bu pazarlama yönteminin en büyük vaadi ise herkese eşit fırsatlar sunması, başlamak için bilgi ve deneyim gerektirmemesi ve çalışma saatlerinin kişinin kendisi tarafından belirlenmesi olarak görülebilir. Aslında sizlere bahsettiğimiz pazarlama yöntemini şöyle belirtebiliriz: Hiçbir şey üretmeden zengin olma hayalleri kuran ve kendini uyanık sanan kişilerin, büyük hüsranlara uğradığı pazarlama yöntemi. Network Marketing uygulamasının en çok işlev gördüğü ülke ise Amerika’dır.
NETWORK MARKETİNG NASIL DOĞMUŞTUR?
Öncelikle Network Marketing’in ana vatanı ve doğduğu yer Amerika’dır. Bu sistem bir firmanın satışa yönelik araştırmaları sonucunda ortaya çıkmış bir pazarlama yöntemidir. Araştırmaya öre satış temsilcisi sayısıyla satışlar aynı oranda artmaktadır. Araştırmaların derinleşmesiyle satış temsilcilerinin yakınlarıyla kurduğu ilişkileriyle alakalı olduğu, yani satış temsilcilerinin yakınlarına tavsiyeleriyle satışların arttığı görülür. Şirketin bu sistemi fark etmesiyle birlikte daha da ileri giderek ürünlerinden memnun kalan müşterilerine belli bir komisyon vererek yeni müşteriler bulmasını, yani tavsiye etmesiyle sistemi genişletmeye çalışmışlar ve nitekim başarılı olmuşlardır. Network Marketing, tavsiye mantığına dayalı bir pazarlama yöntemidir. Network Marketing yöntemini ilk kez başarıyla kullanan kişi, Carl Rehnborg’tur. Tavsiyenin gücünü çokça deneyen ve sonrasında bu güce çok inanan Carl Rehnborg, 1934 yılında bu mantıktan yola çıkarak California Vitamin Company şirketini kurar ve satışlara başlar. 1945’te ise Network Marketing sistemini çok daha iyi bir hale getirerek Nutrilite Products şirketini kurar. Nutrilite daha sonra bir anlamda, birçok katlı pazarlama devinin doğumuna aracılık etmiştir. Nutrilite Distribütörleri Rich DeVos and Jay Van Andel, Nutrilite’den ayrılarak kendi şirketlerini, ünlü Amway Corporation’ı kurmuşlardır. Günümüzün en köklü şirketi olan Amway, 1994 yılında Türkiye Temsilciliğini kurarak faaliyet göstermeye başlar. Böylelikle Türkiye, 1994’te Network Marketing ile tanışmış olur.
NETWORK MARKETİNG SİSTEMİ NASIL İŞLER?
Elbette ki memnuniyet, kâr ve tavsiye; Network Marketing’i oluşturan temel üç kelimedir. Memnun kalan tüketici kâr etmeye devam eder ve bu sayede çevresine tavsiyelerde bulunur. Sonuç olarak sürekli talep sağlanmış olur.
Network Marketing doğrudan satışta satış mal veya ürünlerin yüz yüze evlerde veyahut ofislerde yani parekende satış sayılmayacak ortamlar dışında satışçı tarafından bilgilendirerek yapılan satış türüdür ve satışçı bunun üzerinden kazanç sağlar. Bir ileri versiyonu olan ağ pazarlama da satışçı hem bireysel olarak sattığı ürünler üzerinden hem de satışçının ekibinden gelen satışlardan kazanç elde etmektedir. Bu kazancın ardından ürünü satın alan kişi en kısa zamanda para kazanma yöntemini çevresine de tavsiye ederek, yöntemin herkes tarafından kullanılmasını sağlar. İşte buradan da tabiri caizse bir reklam doğar.
21. Yüzyılda pazarın ve teknolojinin verdiği destekle, sistem olabildiğince genişlemiştir. Bugünlerde sistem ilk doğduğu gün gibi tavsiye mantığıyla devam etmektedir. Doğduğu ülkeyi çoktan aşan sistem, ülkemizde istenilen yerine gelememiş olmasına rağmen yaklaşık bir milyon katılımcısıyla müthiş bir hızla yayılmaktadır. Ülkemizde çoğunlukla üniversite öğrencilerinin katıldığı çarpıcı olarak ortadadır.
Network Marketing pazarlama yöntemi; 200 liralık bir ürünün 40 lira maliyet ile üretildiğini varsayarak, üretici firma toptancı firmaya sattığında 80 lira, toptancı firma perakendeci mağaza kirası, işçi ücretleri, depolama, reklam gibi operasyonel maliyeti işin içine katınca ürün 160 lira, son olarak kârıyla beraber 200 liraya geliyor. İşte tam da burada ağ pazarlama diyor ki; aracıları ortadan kaldıralım ve biz bu ürünü çok daha ucuz fiyattan alalım. Sistemin katılımcıları bu örneği adı gibi bilmektedir. Çünkü ellerindeki en büyük koz budur. Tüketim çılgını bir toplumu böyle basit bir örnekle kandırmak çokta zor olmamalı.
NETWORK MARKETİNG SİSTEMİNİN FAYDALARI
Sistemin ekonomiye olan faydalarından bahsetmek gerekirse, makro-ekonomik sorunlardan olan işsizlik bu sistem sayesinde azalmaktadır. İnsanlara küçücük bir sermayeyle işe başlatabilen basit ve kolay bir iştir. Diğer yanı ise üreticileri rekabet ve reklam derdinden bir nebze kurtaran bir sistemdir.
Üreticiye sağladığı avantajlar ise önemsiz gibi görünen fakat devler liginde çok önemli etmenlerdir. Bunlara en önemli etmen olan satış ağıyla başlayabiliriz. Minik bir başlangıç yatırımıyla binlerce hatta milyonlarca bir satış – dağıtım ağına ulaşılabilir. Bir diğer yönü yukarıda da anlatıldığı gibi geleneksel dağıtım yöntemi yani üretici, toptancı, perakendeci sisteminden çok daha ucuz bir maliyetle dağıtıldığından fiyat rekabeti olarak ezici bir üstünlüğü vardır. Aynı zamanda sisteme katılanlar sayesinde hazır müşteri portföyü vardır. Reklam giderleri ise yok denecek kadar azdır. Bu yönden ürünlerinin tanıtımsız olarak piyasaya çıkması rakiplerine taklit fırsatı vermemektedir.
Sisteme katılanların ise ilk ve en önemli kazancı indirimli alışveriştir. İkinci olarak ise satış yaptıkça kazandığı primlerdir. Üçüncü ve aslında önemli bir gelir getirecek olan ekiptir. Kurulan ekibin yaptığı satışlar üzerinden primlendirilecek ve kârlılığı artacaktır.
Tüketiciye sağladığı en büyük kazanç yine indirimli olmasıdır ki, sistemin ana opsiyonu budur. Dağıtım kanalındaki basitlik nedeniyle ürünler oldukça ucuzdur. Diğer bir avantajı ise ürünleri tavsiye edenler yani eşimiz, dostumuz kısaca yakınlarımız ürün hakkında yeterli deneyim ve bilgiye sahip olacağından bizim için büyük bir avantaj sağlayacaktır.
NETWORK MARKETİNG ZARARLARI
Sosyo-ekonomik özelliklerinden dolayı Türk toplumunu Pazar alanı alanı haline getiren network marketing ve benzeri oluşumlar, hem ekonomiye hem de kişisel gelişime büyük darbe vurmaktadır.
Genel olarak insana evinin rahatlığında ve emek harcamadan para kazanma fikri aşılayan network marketing sistemleri, ekonominin can damarı olan insan gücünü, ekonomiye katkı yapmaktan alıkoymaktadır.
Birçok network marketing sistemi gerçek olmayan sanal ürünler satmaktadır. Sanal ürün satmayanlar ise genellikle insanlar tarafından bilinmeyen ve önemli denetimlerden geçmeyen ürünler satmaktadırlar. Bunun da fiyatı tabi ki de yüksek olmaktadır.
Nitekim yakın tarihlerden örnek vermek gerekirse; Londra’da kurulan Kairos Planet adındaki şirket, Türkiye’de 50 bin kişiden 25 milyon dolar topladılar. Kairos Planet, bilgisayarın 10 saat açık tutulması halinde binlerce dolar kazanılacağını vaat etti ve nitekim Türkiye’de bulunan bir takım şahsiyetlerinde (Hikmet G., Hakan S., Barış Ö., Atilla S., Tayfun U.) tavsiyeleriyle böyle bir skandal durum ortaya çıkmıştı (kaynak: Hürriyet). Ülkemizde yaşanan ikinci vaka ise kuşkusuz herkesin konuya hakim olduğu Çiftlik Bank’tı. CEO’su Mehmet Aydın’ın merkezi Kuzey Kıbrıs’ta bulunan bir şirketti. İnternet üzerinden oynanan bir çiftlik oyununda satın alınan ve beslenen hayvanların, Türkiye’nin çeşitli şehirlerinde kurulan çiftliklerde üretim için kullanılacağı vaat edilmişti.
NETWORK MARKETİNG YASAL MIDIR?
Sistem tamamen hukuk kuralları çerçevesinde yasal ve güvenlidir. Ülkemizde 20 stopajla vergilendirilmektedir. Fakat toplumsal olarak dolandırıcıların gazabına uğramış (Jet Fadıl - 1995, Titan – 1998, Kairos Planet - 2016 ve Çiftlik Bank – 2017, vb…) bir millet olduğumuz ve dinimizin kurallarına ters olduğu düşüncesiyle aşırı çekimser bir yapıdayız. Peki bu dolandırıcı sistem nedir? Şudur ki; saadet zincir veya piramit sistem olarak bilinen sistemdir. Bu sistemle ağ sisteminin farkları kısaca açıklayalım. Öncelikle başlangıç sermayesi çok uçuk rakamlar ise bilin ki dolandırıcı sistemdir. Çünkü ağ sisteminde başlangıç tutarları çok küçük miktarlardan oluşur. Çünkü asıl amaç ağı genişletmektir. İkincisi ise, satamadığınız ürünü şirket geri almıyorsa bilin ki dolandırıcı şirket. Çünkü ağ sistemi gayet kurumsal kuralar çerçevesinde müşteri memnuniyeti kollar. Son olarak ise şirket gerçekten ürünlerini müşteriye satıyor mu? Saadet zinciri sisteminde önemli olan malın kalitesi, fiyat cazipliği değil sadece fahiş fiyattan katılımcılardan para toplamaktır. Ürünün alınması ve satılması onlar için son plandadır.
