Kurtuluş Savaşı, Atatürk ve Diyarbakır: 13
Saygıdeğer Okurlarım,
Mustafa Kemal Meclis Başkanlığı’na seçilir seçilmez yaptığı icraatlara devam ederken, Türkiye Büyük Millet Meclisi çatısı altında alınan bir karar ile düzenli ordu hayata geçirildi ve Kuvayyi Milliye’nin oluşmamasına karar verildi. Akabinde ise, düzenli ordunun ilk zaferi olan Birinci İnönü Zaferi elde edilmiş oldu. Yine akabinde, ilk kanun olan Teşkilat-ı Esasiye Kanunu 20 Ocak 1921’de Meclis’ten çıkmıştır. Ardından, Dışişleri Bakanı Bekir Sami Bey, Büyük Millet Meclisi adına Londra Konferansı’na katılmıştır. Daha sonra çok geçmeden İkinci İnönü Zaferi’nin haberi Meclis’e ulaşmıştır.
Londra Konferansı’ndan dönen Dışişleri Bakanı Bekir Sami Bey ile Fransız Başbakanı Mösyö Briand arasında Diyarbekir’i de ilgilendiren bir sözleşmeyi 11 Mart 1921’de gerçekleştirmişlerdir. Bu sözleşmeye göre, Fransa ile Millî Hükümet arasındaki düşmanlığa son verilecek. Fransızlar, silâhlı çetelere, biz de mücahitlerimize silâhlarını bıraktıracağız. Zabıta kuvvetlerimize Fransız subaylar alınacak… Fransızlar tarafından kurulacak zabıta kuvvetleri olduğu gibi kalacak. Fransa’nın boşaltacağı yerlerle; Elazığ, Diyarbekir ve Sivas illerinin ekonomik gelişmesi için yapılacak teşebbüslerde üstünlük hakkı ve Ergani madenlerini işletme imtiyazı da Fransızlara verilecek... Büyük Millet Meclisi, bir takım konuları da bâz alarak, sözleşmenin kabul edilmemesini onaylamıştır. Sonraki dönemlerde ise Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Grubu kurulmuştur.
Sakarya Meydan Muharebesi’nden önce ise Mustafa Kemal Paşa, Başkomutanlık yetkisi ister ve Büyük Millet Meclisi Mustafa Kemal Paşa’ya üç aylık Başkomutanlık yetkisini verilmesini kabul ederler ve bir üç aylık yetki süresi uzatılmasını da onarlar. Son olarak ise Büyük Taarruz ve Başkomutanlık Savaşı meydana gelir ve zafer 31 Ağustos 1922 günü gerçekleşir ve akabinde Yunanlılar tarafından ateşkes teklifi Büyük Millet Meclisi’ne ulaşır.
Sonuca varacak olursak da; 1 Kasım 1922’de alınan karar doğrultusunda, Osmanlı ile birlikte saltanat’ın kaldırılıp, Sultan Vahdettin Han’ın İngiltere’ye sürgün edilmesinden biraz zaman sonra Mustafa Kemal Paşa, Sultan Vahdettin Han’a, “Hain Vahdettin bir İngiliz harp gemisiyle İstanbul’dan kaçıyor.” demesiyle beraber hemen akabinde 29 Ekim 1923’te Cumhuriyet ilan etmiştir ve yeni bir devir meydana gelmiştir. (13 yazının tamamı tarihsel serüven içerisinde Mustafa Kemal Atatürk’ün “Nutuk” adını verdiği eserinden alınmıştır.)
