Diyarbakır Surları ve tarihçesi-17
Burçlara yazılan
Kitabeler
Bunlardan 46. burcun kapısı üzerinde yer alan
1030-38 arasına tarihlenen kitabede, “Esirgeyen,
bağışlayan Tanrı adıyla. Şanlı, güçlü, ulu efendimiz
ve beyimiz, İslamın yüceliği, dinin kutluluğu,
devletin üstünlüğü, milletin temel direği, emirlerin
şerefi Mervan oğlu Ebu Nasr Ahmed tarafından -
Tanrı adına ve devletin sürekliliği için - 42. senesinde
Ebu Tahir eliyle yapılmıştır” metni bulunmaktadır
(Parla, 1990, 169).
56. burcun ön yüzündeki diğer kitabede; “Esirgeyen,
bağışlayan Tanrı adıyla. Şanlı, güçlü,
büyük efendimiz ve beyimiz, İslamın yüceliği,
dinin kutluluğu, devletin üstünlüğü, milletin temel
direği, ümmetin ululuğu, emirlerin şerefi Mervan
oğlu Ebu Nasr Ahmed tarafından - Tanrı adına
ve devletin sürekliliği için - 426 (M.1034-35) senesinde
yaptırıldı” yazılıdır.
Ebu Nasır’ın oğlu Sa’d üd-devle Ebu’l Hasan’ın
Diyarbakır Valiliği’nde bulunduğu döneme ait
üç kitabeden 1045-46 tarihlisi 54. burca, 1052-
53 tarihlisi 49. burca, 1056 tarihli diğeri Dağ Kapı’nın
birinci katında yer alan “Mervani Mescidi”
adıyla anılan mescide aittir. 54. Burçta yer alan
kitabede, “Esirgeyen, bağışlayan Tanrı adıyla.
Şanlı, güçlü, ulu efendimiz ve beyimiz, İslamın
yüceliği, dinin kutluluğu, devletin üstünlüğü, milletin
temel direği, emirlerin şerefi Mervan oğlu
Ebu Nasr Ahmed tarafından - Tanrı adına ve
devletin sürekliliği için - 42. senesinde Ebu Tahir
eliyle yapılmıştır.” 49. burçta yer alan kitabede
ise, “Esirgeyen, bağışlayan Tanrı adıyla.
Yüce, güçlü efendimiz ve beyimiz, İslamın
yüceliği, dinin kutluluğu, devletin üstünlüğü ve
milletin temel direği ve ümmetin yüceliği, emirlerin
şerefi Mervan oğlu Ebu Nasr Ahmed tarafından
masrafları karşılanarak - Tanrı adına ve devletin
sürekliliği için - Diyarbakırlı Kadı Ahmed oğlu
Ebu Ali el-Hasan eliyle 444 (1052-1053) senesinde
benna Saba oğlu Nasır’a yaptırılmıştır” ifadeleri
yazılıdır. mErvanOğullarInIn, Büyük Selçuklulara
tabi oldukları 1057 yılından sonra Bizans
İmparatoru X. Dukas Konstantinos, Urfa valisi
Tavadanos ve Norman Herve komutasındaki bir
orduyu Diyarbakır üzerine yollar. 1062 yılında
Urfa Kapı civarında gerçekleşen çarpışmalarda
Tavadanos ile kentteki Türk komutanlarından
Hacı Beşare’nin ölümü üzerine, sonuç alınamadan
kuşatma kaldırılır.
Kitabeler, bu saldırının ardından sur duvarlarının
tahkim edildiğine tanıklık etmektedir. Nizam üddevle
Ebu’l Kasım Nasr’ın, Sur
duvarlarının berkitilmesine yönelik çabalarını
gösteren Yeni Kapı’nın doğusundaki 61. burç
üzerinde yer alan kitabede, “Tanrı’nın adıyla.
Ulu emir ve efendimiz, dinin düzeni, devletin
gücü ve ümmetin şerefi, hükümdarların yücesi,
İslamın iftiharı oğlu Ebu’l Kasım Nasr tarafından
Kadı Muhammed oğlu Ebu’l Hasan Abdülvahid
eliyle 460 (M.1067-1068) senesinde yaptırılmıştır”
yazılıdır. (Parla, 1990, 47,173).
İç kalenin doğusundaki 68. burcun dış yüzünde
yer alan kitabede, “Bu, yüce efendimiz, beyimiz,
İslamın güzelliği, dinin düzeni, devletin yardımcısı,
hükümdarların büyüğü, İslamın yüceliği oğlu
Ebu’l Kasım Nasr-Tanrı varlığını sürekli kılsın
ve büyüklüğüne yardımcı olsun - emriyle büyük,
aziz, alim, devletin başı, vezir İbrahim oğlu Ebu
Tahir Selamet’in - Tanrı günlerini sürekli kılsın -
gözetiminde ve Kadı Abdülvahid oğlu Muhammed
oğlu Ebu’l Hasan Abdülvahid eliyle 464
(M.S.1071-72) senesinde benna Musa bin Yezid’e
yaptırılmıştır” yazılıdır (Parla,1990, 209-210).
