Diyarbakır’da Müzeler-18
Komutan Atatürk Müzesi:
Yapının inşa tarihi ve yapanı hakkında bilgi bulunmamakta fakat İç kalede bulunan binalarla aynı donemde yapıldığı düşünülmektedir. Kaynaklara göre; I. Meşrutiyetin ilanından önce ülkede baş gösteren karışıklık Diyarbakır’da da etkisini göstermiş, 1906’da hürriyetin ilanıyla imar faaliyetleri tekrar başlamış ve iç kale’deki Umumi Müfettişlik makamı bu tarihte yapılmıştır. Bu bina Genel Müfettişin oturduğu bina olup, 1916 da 2. ordu komutanlığı karargahı olmuştur. Atatürk II. Kolordu Komutanı olarak Diyarbakır’da bulunduğu sırada (1917) bu binayı karargah olarak kullanmıştır. 1973’te 7. Kolordu Komutanlığınca onarılarak yeni işleviyle hizmete açılmıştır. Tarihi yapıya giriş kuzeyden oval dört basamaklı bir merdivenle sağlanmaktadır. Kilit taşı mermerden olan basık kemerli bir girişi bulunmakta ve giriş kapısının iki yanında mermerden yapılmış birer sütun yer almaktadır. Yapının iç mekanı girişten sonra kare şeklinde bir hol, hole acılan iki oda ve yukarı çıkış merdivenlerinin bulunduğu alanla beraber üç bölüm halinde düzenlenmiştir.
Yapının on cephesinde görülen siyah kesme taşların aralarının derzlenmesi, pencere ve kapı kenarlarının beyaz taştan yapılması, kapının yanında yer alan iki beyaz mermer sütun başlıkları on cepheyi renklendiren unsurlardır. Binanın dış cephesi tamamıyla düzgün kesme taştandır ve on cephede siyah bazalt taşının arası beyaz renkteki malzeme ile derzlenmiştir. Atatürk Müzesi günümüze gelene kadar bir çok yenileme ve onarım çalışmaları geçirmiştir.
Dış cephe çok büyük bir değişikliğe uğramamış fakat ic kısımlarda birinci kat tavanı hariç diğer bölümler değişikliğe uğramıştır. Restorasyon sonrasında Atatürk Müzesi ve Diyarbakır ile İlgili Bilgi Toplama Merkezi olarak işlevlendirilecektir.(14)
Yapı doğu ve güney yönde olmak üzere iki bölümde tek katlı olarak yapılmıştır. Diyarbakır’daki sivil mimari örneklerinden biri olan yapıya bazalt taş hakimdir. Yapının ortasında kareye yakın bir avlu ve bu avlunun etrafını saran eyvan ve oda dizilerinden oluşmaktadır.(14)
