Diyarbakır’ın Dinler Tarihi: Hristiyanlık
Sevgili okurlarım;
Önceki yazımızı okuduğunuz üzere Diyarbakır’ın dinler tarihi bölümüne değinirken ilkin kentte oluşan Yahudilik sürecini dile getirmiştik. Bugün ise yazımızın ikinci bölümünde şehrin Hıristiyan oluşumuna ve bu oluşum sırasında gelişen olaylar silsilesini dile getireceğim. Yani bu yazımda sizlere Diyarbakır için üç büyük dinden biri olan Hıristiyanlık Dönemi tarihçesini huzurunuza sunuyorum…
2-Diyarbakır’da Hıristiyanlık Dönemi:
‘‘Bedenin ışığı gözüdür; İmdi gözün saf olursa, bütün bedenin aydınlık olur. Gözün bozuksa, bedenin de karanlık olur.’’
Hz. İsa’dan 100 yıl sonra Diyarbakır içinde Hz. İsa’ya ilk inananların sesleri duyulur. Hz. İsa’nın ışığına katılarak kabul edenler, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ndeki Süryani’lerdir. Kadim Meryem Ana Kilise’si 3. Yüzyılda yapılmış olup Hıristiyan tarihinin ilk kiliselerindendir ve 1700 yıldır Hz. İsa’nın dinine ibadet eden Süryani’lerin dualarıyla çınlıyor. Süryani Kadim Meryem Ana Kilisesi Papazı Sayın Yusuf Akbulut ile görüşmemde şunları söyledi:
‘‘Kilisemiz 3. yüzyılda yapılmıştır. Yani bundan 1700 yıl önce yapılmış. Kilise olmadan önce Süryani’lerin Güneş Tapınağı olduğu söylenir. Gerçekten çok şanslı kilisemiz. Bugüne kadar hâla ayakta ve hâla iyi durumda olması büyük bir şans bizim için, bütün dünya için.’’
Katolik Keldaniler tarafından günümüzde de kullanılan ve en az 500 yaşında olduğu söylenen Marpetyu Kilisesi’nde ibadete açık kiliselerden biri. İç kalede yer alan Protestan Kilsesi’de kimi kaynaklara göre Martuma Tapınağı’ndan daha eskidir ve 3.yüzyılla tarihlenir. 400 yılı aşan yorgun tarihiyle Ermeni Surp Gregon Kilise’si de yangın ve yıkım gibi nedenlerle birkaç kez yeniden yapılmış. Diyarbakır’da ki Süryani, Keldani, Nasturi, Ermeni ve Rum’lara ait izler bugün küçülmüşte olsa varlıklarını sürdürüyor. Taşların inançla örüldüğü önemli kiliseler hâla ibadete açıktır. Ancak pek çok yapıda onarılmayı bekliyor. Türkiye’de Hz. İsa’nın konuştuğu dil olan Aramice’yle ibadet edilen tek kilise Diyarbakır’dadır.
