DİYaRBakIR’In SİYaSİ VE Dİnİ TaRİHİ (22)
Yezidilikte tenasüh inancı da vardır. Kitabu’l-
Cilve’de bu konuda şöyle bir ifade bulunmaktadır:
“Bu düşük dünyada hiç kimsenin,
kendisi için belirlediğim süreden fazla kalmasına
müsamaha göstermem. Ama istersem, onu bu
düşük dünyaya ervah-ı tenasüh ile iki kez, üç
kez ya da daha fazla geri gönderirim.” Yezidiler,
iyilik yapan, temiz ve imanlı bir kişinin ruhunun
dünyaya ikinci gelişinde, iyi bir kimsenin vücuduna
gireceği, kötü bir insanın ruhunun ikinci
gelişinde köpek yahut eşek gibi hayvanların
vücuduna gireceği inancını taşırlar. Ölümün 3,
7 ve 40. günleri ile yıl dönümlerinde anma törenleri
düzenlenir, topluca yemek yenilir. Törene
katılan aileler, kendi yemekleri ile gelirler ve
ölü evinin matemini hafifletmek için çaba gösterirler.
Yemekler, Yezidi din adamlarının duaları
ile başlar ve sona erer.
Yezidî yoksullarına yiyecek ve sadaka
verilir. Yezidilikte Mushaf-ı Reş’te belirtilmiş
olan yasaklar vardır. Yezidilerde kabak, “Hasiye”
adlı peygamberlerinin ismine istinaden has
(marul), Nebi Yunan’a ihtiramen balık, lahana,
tavuk ve domuz eti de haramdır. Bıyık kesmek
haram olduğundan dikkati çekecek şekilde uzatılır.
Okumak ve yazmak bazı sınıflara dini
yönden haramdır. Yezidi peygamberlerinden
birinin bineği olduğu için ceylan ve Yezidilerin
ilahı Tavus’tan dolayı horoz yemek haramdır.
Bundan başka, ayakta abdest bozmak, oturmuş
haldeyken giyinmek yasaklanmıştır.
Yezidilikte bu tür dini kuralların
olması Yezidiler arasında evlenecek şartları taşıyan
kimselerin azalmasına neden olmaktadır.
Bu da Yezidilerin nüfuslarının azalmasının nedenlerinden
birini oluşturmaktadır. Yezidîlerin
Diyarbakır’daki nüfusu şu an yok denecek
kadar azalmıştır. 15 Temmuz 2007 tarihli Hürriyet
Gazetesi’ndeki bir yazıya göre tüm Türkiye’de
377 Yezidî kalmıştır. Bu haberde belirtildiğine
göre, Sosyolog Azad Barış, 2006
Nisan’ında Türkiye’yi dolaşmış, Yezidî sayısını
tespit etmiştir. Almanya Yüksek Mahkemesi’nin
vereceği bir karar için çalışma yapan Azad Barış’a
göre dünyada yaklaşık 1 milyon Yezidi
mevcuttur. En büyük Yezidî nüfusuna sahip
olan Irak’ta 600 bin, Suriye’de ise 25 bin Yezidi
vardır. Rusya Federasyonu, Ermenistan, Gürcistan,
Kazakistan, Hindistan, Pakistan’da da
Yezidîler yaşamaktadır. Türkiye Yezidileri ise
12 Eylül sonrasında Avrupa’ya, özellikle Almanya’ya
göç ettiler. Almanya’da 40 bin, diğer
Avrupa ülkelerinde de 20 bin civarında Yezidi
bulunmaktadır.
Türkiye’de kalan Yezidilerin sayısı
ise: Batman: 72, Diyarbakır: 11, Mardin: 51 ve
Urfa: 243 olmak üzere toplam 377 kişidir. Yezidilikte
bulunan bazı inançların Diyarbakır ve
çevresinde Müslüman halk arasındaki bazı geleneklerle
benzeştiği görülmektedir. Yezidilikteki
kirvelik uygulaması, azalmakla beraber Diyarbakır’da
ve çevresinde Müslümanlar arasında
da görülmektedir. Artık daha çok maddi gücü
olan çevrelerde görülen Kirvelik bazen bir
dostun sünnet masraflarını üstlenmesi şeklinde
görülür.
