Dünyanın En Çok Tanıdığı Türk Nasreddin Hoca
Yunus Emre, Mevlâna Celâleddin Rumî ve Nasreddin Hoca, milletimizin evrensel kişiliği olan ulularıdır.
Dünyanın kimi ülkelerinde yaşayan insanlar, belki Türkiye’nin nerede olduğunu bilmezler, Türk ulusunu tanımazlar ama, Nasreddin Hoca adını mutlaka duymuşlardır. Nitekim Çin’den Afrika’ya, Avrupa’dan Asya’ya değin pek çok ülkede Hocamızla ilgili yayınlar yapılmış, fıkraları hemen bütün dillere çevrilmiştir.
O kadar ki, Türkiye’de henüz Nasreddin Hoca hakkında bilimsel bir eser ortaya konulamadığı tarihte, Bulgaristan’da, dört başı mamur bir Nasreddin Hoca kitabı yayımlanmıştır. (1)
Sofya’da yayımlanan bu eserden öncelikle ve özellikle söz etmemizin nedeni, eserin Akademi tarafından, bilimsel bir kurula hazırlattırılmış olması ve eserde yer alan fıkraların, Bulgaristan köylerinde ve halk ağzından derlenmiş olmasıdır. (2)
Aslında akademik düzeyde Nasreddin Hoca çalışması yapan ülke, salt Bulgaristan değildir. Dost ülkelerden Romanya’da da çok sayıda çalışma ve yayın yapılmıştır.
“Romen Edebiyatında Nasreddin Hoca” konulu çalışma yapan Romanyalı bilgin Mihail Guboğlu, ülkesinde yüzyıldan fazla bir süre içerisinde yapılan araştırmalar ve yayınlar hakkında, ayrıntılı bilgiler vermekte ve şöyle yazmaktadır:
“Nasreddin Hoca’nın siması ve güzel fıkraları, Romenler tarafından çok sevilmişlerdir. Bu meyanda AntonPann’dan başlayarak (1853), VioricaNinescu’ya kadar (1974) Romanya’da, aşağı yukarı Nasreddin Hoca fıkraları hakkında 30 kadar kitap neşredilmiş olması, onun ne kadar çok sevildiğinin ispatıdır. Aynı zamanda, Romen Edebiyatında bazı tercümeler vardır. Mesela, bunlardan birisi, LeonidSoloviev’inMinunataİstorie E LuiNasrtratinHogea (Nasreddin Hoca’nın Şahane Tarihi) adlı eseridir. Bunlar, Nasreddin Hoca’nın, Buhara’daki sergüzeştleridir. (3)
Nasreddin Hoca ile ilgili değerli bir eser de, 1958 yılında, o dönemin büyükelçilerinden Jean-Paul Garnier tarafından hazırlanmış ve “Nasreddin Hoca ve Onun Türk Hikayeleri” adı ile Julliard yayınevi tarafından yayımlanmış, olan kitaptır.
1962 yılında Almanya’da hazırlanan bir Nasreddin Hoca kitabı da, Berlin’de, KulturundFortschritt yayınevi tarafından yayımlanmıştır
Hocamızla ilgili Balkan ülkelerinden Sırbistan, Hırvatistan, Makedonya, Arnavutluk ve Kosova’da da Hoca’yla ilgili çok sayıda makaleler ve kitaplar yayımlanmıştır. Anımsanacağı gibi, Akşehir’de, Nasreddin Hoca Şenlikleri düzenlenmektedir. Bu düzenlemeler, kimi zaman uluslararası düzeyde yapılmakta, programda bilimsel sempozyumlar da yer almaktadır.
Ne var ki, ne Hoca’nın doğum yeri olan Eskişehir (ve Hortu)’de ve ne de ölüm yeri olan Akşehir’de yapılan düzenlemeler, Hoca’nın şöhretine lâyık değildir” Gönül isterdi ki, Hoca için, Ankara ve İstanbul’da, geniş kapsamlı ve de devlet desteğiyle şenlikler, toplantılar yapılsın. Hatta, 4-5 yılda bir kez, dünyanın her yanından davet edilecek bilim adamlarının da iştirakleriyle, “Uluslararası Nasreddin Hoca Kongresi” toplansın. En önemlisi, herhangi bir üniversitemize bağlı olarak bir Nasreddin Hoca Enstitüsü kurulsun…
Son yıllardaki çabaların, giderek amaca ulaşılacağına şahsen inananlardanız.
Burada bir gerçeğe daha önemle değinmek isteriz. Nasreddin Hoca’nın fıkralarından alınacak ders pek çoktur. Özellikle günümüz gençliğinin Hoca’dan öğreneceği çok şey vardır. Ne var ki, Hoca’nın olduğu söylenen, ama onun ne kafa ve ne de ruh yapısına asla uymayan kimi fıkralar da ona mal edilmek istenmektedir. Böylesi olumsuz fıkraların ayıklanarak, Hocamızın olduğu kanıtlanan fıkralardan oluşacak ve de yorumlanarak, yeni bir “Nasreddin Hoca Fıkraları” kitabı oluşturulmalıdır. Bu önemli görevi kim yapacaktır? Bu gerçekten kutsal bir ödevdir…
Eskişehir ve Akşehir’de bir kez daha anılmakta olan Nasreddin Hoca’ya, dünyayı güldüren ve koca Türk’e, Tanrı’dan Rahmet diliyoruz…
------------------------------
(1) Vulchev, Velichko: “Artful Peter ve Nsreddin Hoca”, BulgarianAkedemisi Yayınları, Sofya 1975.
(2) Bu fıkralardan çoğunun, Türkiye’de anlatılan fıkraların birer varyantı olduğu görülmektedir.
(3) Guboğlu, Mihail: “Romen Edebiyatında Nasreddin Hoca”, I.Uluslararası Türk Folklor Kongresi
Bildirileri Cilt II’den ayrıbasım”, Ankara 1976.
