Mezopotamya ve tarih-2

Mezopotamya ve tarih-2

 

 

O yüzyıllarda bölgedeki siyasi konjonktür

Anadolu’da Roma-İran mücadelesi, III. yüzyılda

başlayan ve VII. yüzyılın ortalarında son bulan

bir nevi savaşlar silsilesidir. Bu mücadeleyi

tarihi seyir içinde siyasi gelişmeleri temel

almak kaydıyla üç kısma ayırabiliriz. Birinci

dönem olarak III. yüzyılın başlarından İmparator

Julian’ın (361-363) ölümüne kadar geçen periyodu

nitelendirebiliriz. 224 yılında Sâsâni devleti kurulduğunda

İranlıların, ataları Akamenidlerin mirası

olduğuna inandıkları Anadolu’yu yeniden ele geçirme

düşüncesinde oldukları bilinmektedir. Nitekim

Sâsâni imparatoru Ardeşir (224-241), Romalılarla

ilk temasında Dicle nehrinin sınır olmasını reddederek

tüm Anadolu’nun idaresini eline almak istemiştir.

İran'da Sâsâniler dönemi

İran coğrafyası siyasi bir değişime uğrayarak

Part hâkimiyetinden Sâsâni hanedanlığına geçtiğinde,

Romalılar henüz başkentlerini Konstantinopolis’e

taşımamışlardı ve dolayısıyla devleti

İtalya’daki kadim başkent Roma’dan yönetmeye

devam etmekteydiler. Üstelik Roma’nın doğu sınırında

ortaya çıkan bu yeni Sâsâni hanedanı,

kendisinden öncekine nazaran daha sert ve saldırgan

bir tutum içerisindeydi. Yinede Romalılar III. yüzyılın

sonlarında Sâsâniler üzerinde askeri bakımdan

üstünlük kurabilmiş, 298 yılında imzalanan anlaşma

ile İranlılara bir süreliğine boyun eğdirmeyi başarmıştır. YuKarı Mezopotamya bölgesinde 314 yılında

bölgede yaşayan Ermeni topluluklarının Hıristiyanlığa

geçişi ile birlikte Roma, sınır hattında

ciddi bir müttefik kazanmıştı. Fakat IV. yüzyıla

gelindiğinde mücadelenin seyri değişmeye başlamıştır.

337 yılında imparator Büyük Konstantin’in

(324-337) ölümünden sonra Bizanslılar Sâsâni

topraklarına önemli bir sefer başlatmış, ancak bu

seferi takip eden 20 yılda İranlılar büyük atılımlar

yaparak doğuda tüm dengeleri değiştirmiş ve sınır

şehirlerinde büyük baskı uygulamıştır. Romalılar

ise bunun karşısında pek bir varlık gösteremedikleri

gibi 363 yılında Sâsâni zaferiyle sonuçlanan bir

anlaşmayı onaylamak zorunda kalmışlardır. Böylece

mücadelenin ilk safhası olarak nitelendirdiğimiz

dönem, Sâsânilerin üstünlüğü ile sona ermiştir.