Türk Kooperatifçilik Haftası
30 Haziran-05 Temmuz tarihleri, Türk Kooperatifçilik Haftası olarak coşku ile kutlanırken, son yıllarda unutulmuş gibidir. Türk Kooperatifçilik Kurumu’nun yönetim kurulunda görev yaptığım yıllarda, belirtilen tarihler arasında, çeşitli şehirlerimizde, bilimsel paneller, konferanslar düzenlenir, kooperatif oluşumunun yararları anlatılırdı.
Kooperatifçilik Haftası 30 Haziranda başlardı, çünkü Atatürk’ün direktifleriyle ve 1 numaralı ortağı olduğu Silifke Tekir Çiftliği Tarım Kredi Kooperatifi’nin kuruluş tarihi 30 Haziran 1936’dır.
Atatürk’teki kooperatifçilik düşüncesi, Cumhuriyetin ilânından, hatta Ulusal Kurtuluş Savaşı’ndan çok önce gelişmiştir. O daha Sofya’da Ataşemiliter olarak görev yaptığı yıllarda Bulgaristan ve öteki Balkan ülkelerindeki tarımsal kooperatifçilik alanındaki başarıları görmüş ve zamanı gelince de bu hususta ilk adımı atmıştır.
Ülkemizde ilk olarak 1914 yılında Aydın’da “İncir Müstahsilleri Ortaklığı” adıyla bir kooperatif kurulmuştur. Bu kuruluştan esinlenerek 1935 yılında 2834 Sayılı Kanunla “Tarım Satış Kooperatifleri ve Birliği” kurulmuş, bunu aynı yıl çıkarılan 2836 Sayılı kanunla “Tarım Kredi Kooperatifleri”nin kuruluşu izlemiştir.
O günlerde Atatürk, Mersin’in Silifke ilçesinde merkezi Tekir Çiftliği olmak üzere, Arkarası, Persenti, Avşar, Karadedeli Tekir, Tekirkoyuncu, Türkmenli, Türkmenuşağı, Tozara köylerini de içeren araziyi satın almış ve bu alanda ilk Tarım Kredi Kooperatifi’ni kurmuştur. Bununla ilgili yasal işlemlerin başlatıldığı dilekçenin altındaki imza “Tekir Çiftliği Sahibi K.Atatürk” tür.
Gerekli işlemler tamamlanmış, “Silifke Tekir Çiftliği Tarım Kredi Kooperatifi”nin kuruluşu resmen tescil edilmiş, Atatürk de bu kooperatifin 1 No. lu ortağı olmuştur.
Kuruluş işlemi bitince, zamanın İktisat Vekili Celâl Bayar, Atatürk’e şu telgrafı çekmiştir:
“…Kurtarıcı dehâlarının nuru altında yürüdüğümüz yolda yüksek irşadlarının yeni bir ilhamı olan Tarım Kredi Kooperatifleri Kanunu’na göre ilk olarak Tekir Çiftliği’nde kurulmuş kooperatife l sayılı kurucu üye şerefini bağışlaması, Büyük Kurtarıcının yurt ve ulusa yeni bir işaretidir. Asırların ışığı kalacak olan bu büyük işaretin manasını, Bakanlık ve kooperatifler adına hayranlıkla ve saygı ile selamlamaya koşar, şükranlarımı ve bağlılık duygularımı bu vesile ile tekrarlarım. Tekir Çiftliği Tarım Kredi Kooperatifi’nin kuruluş formalitesi bugün bitmiştir. Saygı ile ellerinizden öperim. Celâl Bayar.”
Atatürk bu telgrafı alır almaz, Celâl Bayar’a şu telgrafı göndermiştir:
“…Tarım Kredi Kooperatifleri’nin ilki Tekir Kooperatifi muamelelerinin bittiğini sevinerek öğrendim. Bu kooperatifte 1 sayılı üye olarak bulunmamı muhabbetle yadetmenize teşekkür ederim. Tarım Kredi Kooperatifleri’nin bütün yurdu kaplamasını başarı ve gayretinizden bekliyoruz. Gözlerinizden öperim. Kemal Atatürk”
Türk Kooperatifçilik Hareketini yönlendirmeyi amaçlayan, 1931 yılında Ord.Prof.Dr.Muammer Raşit Sevig, Prof.Dr.Hasan Tahsin Aynî, Prof.Dr.Münir Serin, Prof.Dr.Mithat Metya, Prof.Dr.İbrahim Fazıl Pelin, Prof.Dr.Zühtü İnhan, Prof.Muhlis Ete ve Yunus Nadi Abalıoğlu tarafından Türk Kooperatifçilik Kurumu adıyla kurulan kuruluş, ilk Tarım Kredi Kooperatifinin kuruluş tarihi olan 30 Haziran’da başlayıp, Uluslararası Kooperatifler Günü olan 05 Temmuz’da biten Türk Kooperatifçilik Haftalarını düzenlemiş ve bu hafta kutlamaları yıllarca sürdürülmüştür.
Türk Kooperatifçilik Kurumu, sayısız konferanslar, paneller, ulusal ve uluslararası kongreler düzenlemiş ve çok sayıda kitap yayımlamak suretiyle, kooperatifçilik hareketine katkıda bulunmuştur.
Bu Kurum, merhum Yönetim Kurulu üyeleri (hemşehrimiz) Prof.Dr.Süleyman Kara ve Osman Attila’nın çabalarıyla, Tekir Çiftliği Tarım Kredi Kooperatifi’nin adının başına Atatürk sözcüğünü de eklettirmeyi başarmıştır. Ama sonraki yıllarda, bir gün Atatürk’ün ismi, kooperatifin adından çıkarılmıştır. Yine aynı Kurum, hazırlamış olduğu Kooperatifler Kanunu teklifini, o tarihte Afyonkarahisar Milletvekili olarak TBMM’nde olan Osman Attilâ eliyle, Meclise sunmuş ve bu taslak, 1163 Sayı ile kanunlaşmıştır.
Bugün Türkiye’nin her yerinde, Tarım Kredi Kooperatifi vardır ve bu kooperatifler Türk ekonomisine büyük destekte bulunmaktadır. İki yıl önce açılan satış mağazalarında, doğrudan üreticinin elinden alınan gıda maddelerinin satışı yapılmaktadır. Ancak, aracının aradan çıkarılmış olmasına rağmen, satılan malların fiyatları, benzeri başka malların fiyatlarından daha ucuz değildir. Umuyor ve temenni ediyorum ki; açılan satış mağazaları, kooperatif sözcüğünün anlamına göre fiyat belirlerler.
Türk Kooperatifçilik Kurumu eski yönetim kurulu üyesi ve Türk Kooperatif Eğitim Vakfı kurucusu ve bir kooperatifçi olarak, tüm kooperatifçilerin, Kooperatifçilik Haftasını Kutluyorum.
Bu tabeladaki “Atatürk Tekir
Çiftliği” sözü çıkarılmıştır!?
Çiftliği” sözü çıkarılmıştır!?
Silifke’de kurulan Kooperatifin ortak defterinin 1.sayfası
