Bu haftaki yazımda Doç. Dr. Aytaç Coşkun hocamın kazı başkanlığını yaptığı Zerzevan Kalesi’ni ve Zerzevan Kalesi’nin Diyarbakır’ın tarihi, kültürü ve turizmi açısından önemine değinmek istedim.
Dicle Üniversitesi’nde okuduğum dönemde hocam olan Doç. Dr. Aytaç Coşkun’un verdiği değerli bilgiler ışığında Zerzevan Kalesi’ni farklı bir pencereden değerlendirme fırsatı bulacağımıza inanıyorum.
Aytaç Coşkun hocama bu vesileyle bir kez daha teşekkür ediyorum.
Zerzevan Kalesi Diyarbakır ili, Çınar ilçesi, Diyarbakır-Mardin karayolu üzerinde yer almaktadır. Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Dicle Üniversitesi’nin işbirliği ile kazı-restorasyon çalışmaları Doç. Dr. Aytaç Coşkun’un başkanlığında 2014 yılında başlamış ve halen devam etmektedir.
Kadim şehir Diyarbakır; tarihi, ekonomik ve stratejik açıdan çok önemli bir yere sahiptir.
Diyarbakır’a sahip olmak bölgeye sahip olmak anlamı taşıdığı için birçok medeniyet bu bölgeyi kontrolü altına alabilmek adına mücadele vermiştir.
Stratejik anlamda önemli bir yer tutan ZERZEVAN KALESİ konumu gereği önemli kilit noktalardan biridir.
Doç. Dr Aytaç Coşkun hocamdan aldığım bilgilere göre:
Çalışmalar ayrıca Türk Tarih Kurumu, Safir Tuz, Diyarbakır Valiliği, Büyükşehir Belediyesi, Çınar Kaymakamlığı, İŞKUR, Karacadağ Kalkınma Ajansı, GAP Bölge Kalkınma İdaresi tarafından desteklenmektedir.
Roma’nın sınır garnizonu olan 3 bin yıllık Zerzevan Kalesi tarihi Asur Dönemi’ne (MÖ 882-611) kadar gitmektedir.
Devam eden çalışmalar ulusal ve uluslararası alanda büyük yankı uyandırmış, şu anda yerli ve yabancı turistlerin yoğun ziyaret ettiği bir ören yeri haline gelmiştir.
Dünyanın en iyi korunmuş askeri yerleşimde dünyada bulunmuş son Mithras Tapınağı ortaya çıkarılmıştır.
Bu yapı Roma’nın doğu sınırındaki ilk tapınaktır.
Zerzevan Kalesi ve Mithras Tapınağı ilimiz, bölgemiz, ülkemiz tanıtımı ve turizmi açısından son derece önemlidir.
Zerzevan Kalesi ve Mithras Tapınağı 2020 yılında UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’ne girmiştir. Asıl liste için de çalışmalar Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Karacadağ Kalkınma Ajansı tarafından yürütülmektedir.
Uluslararası Dünya Anıtlar Sitler Konseyi ICOMOS’un uluslararası bilimsel komitesi ICORP tarafından hayata geçirilen “ICORP-On The Road” projesi kapsamında belgesel serisi için Nepal Katmandu’da çekimler yapan ekip, 2. bölümde yer alacak Zerzevan Kalesi çalışmalarını da tamamlamıştır. Belgesel ekibi dünyada 6 ülkede kültür mirası ile ilgili ilham verici çalışmaların hikayelerini kayıt altına almıştır. History Channel’ın 6 bölüm halinde 6 ülkede çektiği belgesel serisinde yer alan Zerzevan Kalesi ve Mithras Tapınağı çekimleri yapıldı ve bütün dünyada gösterime girdi. Ayrıca National Geographic de Zerzevan Kalesi’nde belgesel çekimleri yapmayı planlamaktadır ve gerekli girişimlerde bulunmuşlardır. National Geographic, National Geographic Traveler, Atlas ve Magma dergilerinde de Zerzevan Kalesi yayınlanmıştır. Atlas Dergisi ve Tourmag turizm dergisine de kapak olmuştur.
Bu bilgiler ışığında bölgemizde bulunan eserlerin bizlere kazandırdığı değerleri, kültür süzgecimizden geçirerek elde edeceğimiz birikimlerin, bizlere ve bizden sonraki nesillere kalacak en büyük miras olduğunu her zaman hatırlatmak gerektiği düşüncesindeyim.
Bu ve benzeri alanların öneminin anlaşılması hem kendi kuşağımız hem de gelecek nesiller için evrensel ve ayırt edici bir karakter oluşturmasına katkı sağlayacaktır.
Bununla birlikte içerisinde insan olan ve insana özgü yapılar, bizlere doğru düşünmeyi, doğru anlamayı ve doğru yaşamayı öğretir ve yapılan yanlışları görme fırsatı verir.
Değişik medeniyetler hakkında bilgi edinmemizi sağlayan bu eserler toplumların tutum ve davranışları hakkında öğretici bilgiler aktardıklarından dolayı geçmiş dönem tecrübeleriyle gelecek dönem kaygılarını değerlendirme fırsatı verir.
Dünyada her var olan değerin fikri bir karşılığı olduğu gerçeğini göz ardı etmeden, değerlerin, bütünüyle zaman içinde zamanı değiştirmek anlamı taşıdığını düşünüyorum.
Değerli hocamız bu katkısıyla içinde yaşadığımız zamanı ileriye taşımıştır.
Bir sonraki yazımızda buluşmak dileğiyle.
