Yûnus (a.s.) ve Makamı 

Yûnus (a.s.), Kur’ân-ı Kerîm’de ismi geçen peygamberlerden biridir. Kur’ân-ı Kerim’de, Hz. Yûnus (a.s.)’ın ismi dört yerde açıkça zikredilmiş; iki yerde ise onu yutan balık münasebetiyle, “balık sahibi” anlamlarına gelen “Zü’n-nûn  ve sahibu’l-hût” kelimeleri ile anılmıştır.

Yüce Allah; Yûnus (a.s.)’ı, İlyâs (a.s.)’dan sonra, Peygamber olarak göndermiştir. Yûnus (a.s.)’ın kavmi, putlara tapardı. Yüce Allah; onları, putlara tapmaktan, inkârdan ve bu husustaki hatalarından dolayı tövbe etmelerini ve Allah'ın birliğine inanmalarını emretmek üzere, Yûnus (a.s.)’ı göndermiştir. Kaynaklarda Hz. Yûnus (a.s.)’ın geniş topraklara hükmeden Asurluların Dicle nehrinin doğu yakasında bulunan başkentleri Ninova şehrine MÖ VIII. yüzyılda peygamber olarak gönderildiği bilgisi bulunmaktadır. Yûnus (a.s.)’ın II. Yereboam devrinde yaşadığı tahmin edilmektedir. 
            Yûnus (a.s.), otuz üç yıl, kavmini, putperestlikten vazgeçip tevhid inancını benimsemeye çağırmış fakat kendisine, iki kişiden başka iman eden olmamıştır. Bunun üzerine Yûnus (a.s.) kavminin ıslah olmayacağını düşünüp kızgınlıkla ülkesini terk etmiş, münzevi bir hayat sürdürmüştür.      (1)

 

Yûnus (a.s.) Makamı/Merkez Sur İlçesi

Hz. Yûnus (a.s.)’ın makamı/bir süre kaldığı yer, Diyarbakır merkezde, Fis Kayası mevkiinde, şehir surlarının altında bulunan Fis mağaralarıdır. Bu konuda Evliyâ Çelebi, Seyahatnâme’sinde, Eski Musul’da oturan Hz. Yûnus (a.s.)’ın, o bölgenin halkını dine çağırdığını, tek bir kimsenin bile imana gelmemesine üzülüp Musul halkına beddua edince eski Musul’un harap olduğunu, daha sonra Amid’e geldiğini ve halkın tamamının mucize istemeden Müslüman olmasına çok sevinip “İliniz, bayındır, halkınız devamlı sevinçli ve neşeli, bütün çoluk çocuğunuz uzun ömürlü, soylu ve doğru yolda olsun” diye hayır dua ettiğini ve Fis Kayası denilen yerde bulunan mağarada yedi yıl ikamet ettiğini nakletmektedir. Yine Evliyâ Çelebi’nin aktardığına göre,  o zamanda, Amalak kızlarından olan Melike, Yûnus Peygambere iman ederek Müslüman olmuş ve Hz. Yûnus (a.s)’ın öğretimiyle şehri şimdiki İçkale’yi sert kara taştan Fis Kayası’nda inşa etmiştir. Bu bilgilerde Yûnus (a.s.) ile Diyarbakır’ın birlikteliğini pekişkirmektedir.