Diyarbakır’daki Medeniyetler-5
Diyarbakır’daki Medeniyetler-5
Helen ve Roma Dönemi
Bu dönemde hurilerden kalma kalenin surları
sağlamlaştırılmıştır.
Kentin ana yollarının bu dönemde şekillendiği
kabul edilebilir. İç kale içerisinde yönetici sınıfın
konutları, kalenin dışındaki alanda ise, halkın kullandığı
pazar yerleri ve çarşı alanlarının ilk temellerinin
atılmış olduğu söylenebilir.
M.Ö. 69 yılından itibaren kentte egemenlik
kuran Romalılar mevcut kenti korumuş, büyük
avlulu tapınaklar yapmıştır. Helen döneminden
kalan su kanalları sisteminin bakımı yapılarak
daha da sağlamlaştırılmıştır.
Hıristiyanlığın Diyarbakır ve çevresine yayılışı
da Roma dönemine rastlandığı bilinmektedir. M.S.
313 yılında Milano Fermanıyla Roma İmparatorluğunun
resmi dini haline gelen Hıristiyanlık, devletten
de destek görerek, imparatorluk sınırları
içinde rahatça yayılabilmiş; manastır, kilise ruhban
okulları, kütüphane gibi yapılar kentsel yerleşmede
kurulmaya başlamıştır.
Romalılar IV. yy. ortalarından itibaren kenti,
Roma Mezopotamya’sının başkenti haline getirmiş,
II. Constantius 349 yılında mevcut kaleyi onartmış
ve buraya harp makineleri imalatı için “Darüssanaa”
yaptırmıştır. II. Constantius 349 yılında iç kaleyi
içine alacak doğudaki yarım daire şeklinde olan
dış surları da yaptırmıştır. 367-375 yıllarında şehrin
surları, halkı içine alacak şekilde genişletilmiş,
şimdiki Dağkapı- Urfakapı-Mardinkapı arasındaki
surlar yapılmış ve kenti ikiye bölen şu anki Gazi
Caddesine denk gelen eski batı surları yıktırılmıştır.
Kaynaklara göre; Kapılar her gece gün batımında
kilitlenir ve anahtarlar saraya götürülürdü.
Bu kural o kadar sıkıydı ki, bu saatten sonra
hiçbir gezgin, konsolosları aracılığıyla Paşadan
izin almadan buraya kabul edilmezdi.
Kent içinde birbiri ile kesişen ana yollar bir
kastrum planı niteliğindedir. Ticari faaliyetin yoğun
olması nedeniyle merkezde bir de çarşı mahallesi
yer almıştır. IV. yy.da kent dış surlarının yapılışı,
kentin aldığı büyük göç, Roma’nın Diyarbakır’ı
bir askeri merkez olarak kullanmaya başlayışı,
kentin fiziksel gelişiminde ve şekillenmesinde
etkili bir dönem olmuştur.
