Din-Mitoloji ilişkisinde Mitolojinin Din Üzerindeki Etkisi-53
Ahmed-i Xani, Fekiyê Teyran, Molla Bateyî
Şeyh Ahmed-i Xani, Şeyh Ahmed el-Cezeri
(Molla Cezerî olarak bilinir), Fekiyê Teyran ve
Molla Bateyî gibi sahıslar yöredeki dini hayatı etkilemiş
kişiler arasında gelmelerine rağmen haklarında
yeterince araştırma yapılmamıstır. Şeyh
Ahmed-i Xani, 1651–1707 yılları arasında yaşamıs
çeşitli eserler yazmış bir mutasavvıftır. Hakkâri’de
doğmus ve Doğubeyazıt’ta vefat etmiştir. Eğitim
hayatını devam ettirmek için birçok yer gezmistir.
Şeyh Ahmed-i Xani’nin Mem û Zîn, Nubahara
Bıçûkan, Akida İman ve Çarkûse adlı eserleri
vardır. Bunlar dışında şiir ve kasidelerinin de
olduğu bilinmektedir. Nubahara Bıçûkan ve Akida
İman adlı kitapları yüzlerce yıl medreselerde ders
kitabı olarak okutulmuş ezberlenmiştir. Cizre’de
doğmuştur. Yörede sevilen bir mutasavvıftır. Molla
Cezeri ile aynı dönemde yasamıstır. Bugün Van
iline bağlı Bahçesaray/Mıks ilçesine bağlı bir
köyde doğmuş ve vefat etmistir. Doğduğu köyde
bulunan mezarı ziyaret edilmektedir. Çeşitli şiir
ve kasideleri mevcuttur. Fekiyê Teyran ile Molla
Cezeri arasında karşılıklı şiir yazısmalarının olduğu
bilinmektedir. Feki, medrese talebesi demektir.
Medrese talebeleri için okudukları kitaplara göre
verilen isimler olmasına rağmen “feki”, medrese
talebelerinin genel ismidir. “Teyr”, kuş, “Teyra-
Teyran” kuşlar demektir. Rivayetlere göre kuşların
dilini bildiği için bu ismi almıstır.
