Mezopotamya ve tarih-5
Mezopotamya ve tarih-5
Ebedi barış!
VI. yüzyıl başlarından ortalarına kadar mücadelede
Sâsâni devleti baskın gelmişti. Hatta imparator
Iustinianos (527-565) 532 yılında Sâsâniler
ile şartları son derece ağır olan bir “Ebedi Barış”
imzalamıştı. İmparator Iustinianos’un asıl hedefi
batı olduğu için doğuda şartları ne kadar kötü
olursa olsun burada savaşsız bir ortam onun düşüncesinde
son derece makuldü. Iustinianos 565
yılında ölüp tahta yeğeni II. Iustinos (565-578)
çıktığında artık devletin doğu politikası tamamen
değişmişti.
Zira Bizans devleti batıda sınırlarını genişletmiş
fakat bu mali açıdan son derece külfetli olmuştu.
Üstelik Bizans askerleri bu pahalı seferlerde batıda
ilerlerken, doğuda devletin başlıca gelir kaynağı
olan ana arazisi yani Anadolu, Sâsâniler tarafından
talan edilmekteydi. Tam bu esnada vizyon sahibi,
askeri erkana hakim ve savaş tecrübesi olan Maurikios
(582-602) tahta çıktığında, artık Bizans’ın
Sâsâni imparatorluğu karşısındaki mâkus kaderi
de değişiyordu. HeM askeri hem de siyasi olarak, Maurikios
döneminden itibaren Bizans’ın üstünlüğü bariz
şekilde görülmektedir. Her ne kadar Maurikios’un
yine bir komutan tarafından darbe ile tahtından
indirilmesiyle birlikte oluşan otorite boşluğunu
fırsat bilen Sâsâniler kontrolü ele alsa da, İmparator
Heraklios devrinde (610-641) yeniden üstünlük
sağlanmış ve doğu sınırları bu devirden itibaren
sessizlik içinde Arap-İslam ordularını beklemeye
koyulmuştur.
Aşağı yukarı dört yüz yıl boyunca büyük bir
hâkimiyet mücadelesine sahne olan yukarı Mezopotamya
bölgesinde, devrin iki büyük süper gücü
de birbirine karşı tam bir üstünlük sağlayamamış
ve hiçbir zaman bölgenin tamamını kontrolüne
alamamıştır. Neticede VII. yüzyılın ortalarında
Arap fütuhatı başladığında Sâsâni imparatorluğu
bu genç ve diri İslam ordularının önünde duramayarak
yıkılma sürecine girmiş, Bizans ise önce
Sâsâniler’den daha sonra da İslam ordularından
aldığı darbe ile yukarı Mezopotamya’da tutunamamıştır.
