Mitos Türleri
Mitoslar konularına göre farklı türlere ayrılmıslardır.
Kozmogoni Mitosları, dünyanın yaratılması
ve evrenin oluşmasını açıklar. En çok derlenen
ve en yaygın olan mitoslar bunlardır. Hemen
hemen bütün milletlerin mitolojilerinde bu mitoslara
rastlanır. Teogoni Mitosları, evrenin yaratılmasında
tanrıların rolünü öne çıkarmakla beraber, tanrıların
ortaya çıkma sebeplerini açıklar, evrende görülen
veya görülmeyen bütün nesnelerin sahibi olduğu
inancına dayanır.
İlk İnsanın Yaratılması Mitosları, ilk insanın
yaratılmasını konu alır. Kozmosun yaratılmasından
sonra silsile şeklinde gök, yer, dağlar, ormanlar,
bitki, hayvan ve en sonunda da insan yaratılır. İlk
insanın yaratılması, insan topluklarının, kabilelerin,
soyların, boyların ortaya çıkmasıyla genişler. Her
kabilenin, boyun kendi atası vardır. Kabile veya
boy adını o atadan almıştır. Bu şekilde, kutsal
ataları ve onların boylarının ortaya çıkmasını
anlatan mitoslar, Türeyiş mitoslarıdır.
Takvim Mitosları, evrenin yaratılmasıyla zamanın
olusmasını anlatır. Zamanın ölçülmesini,
ilk zaman ve onların ortaya çıkmasını sembolik
bir dille anlatır. Köken Mitosları, daha çok “etiolojik
mitos” (nedenbilimsel mitos) olarak adlandırılır.
Bir göreneğin, bir adın, hatta bir nesnenin nasıl
doğduğunun imgesel bir açıklamasını sunar. Eskatoloji
Mitosları, Kıyamet, onu hazırlayan sebepler
ve ön belirtilerini anlatır. Totem Mitosları, kavimlerin,
boyların, bir hayvan, bitki veya cansız bir
nesneye bağlanması, ata-tanrı ilişkisinin bir olguda
birleşmesi, yani atanın aynı zamanda kabilenin
tanrısı olmasını anlatır. Ahlâk Mitosları, iyi ile
kötünün, meleklerle şeytanların kavgasını anlatır.
Bu mitte belli bir sosyal grup için özel değeri olan
buluşlar veya teknikler kutsallaştırılır. İnsan Hayatının
Önemli Anlarına İliskin Mitoslar, insan
hayatında çok önemli olan, doğum, ergenlik, evlilik
ve ölümle ilgili mitoslardır. Bu mitoslarda baskın
olarak islenen konu “ölüm”dür ve hemen hemen
bütün milletlerin mitolojilerinde en derin ve ayrıntılı
bölümleri olusturur. Av ve Ziraat Mitosları, insanların,
avcılık ve ziraat dönemine ait mitoslardır.
Özellikle toprak, toprağı isleme, mahsul alma ve
kutsanan aynı zamanda bir sembol sayılan hayvanları
anlatır.
Kahramanlık Mitosları, olağanüstü fonksiyonlara
sahip, insanlık için büyük işler başaran, sıradan
olmayan kişileri anlatır. Kahraman mitosları ile
benzer özellikler tasıyan prestij mitosları ise, bir
kahramanın doğusunu ve yaptıklarını gizemli bir
şekilde anlatan mitoslardır. Ritüel Mitosları, belli
bir ritüel esnasında okunan ve yapılan ritüelin hikâyesini
anlatan mitoslardır. Ritüel mitosları, çesitli
ayin ve törenlerin doğaüstü ilk örnekleri üzerinde
durur. Ritüel mitoslarının ritüelden istenen sonucu
sağlamada yardımcı olduklarına inanılır.
