Diyarbakır’daki Surlar-4
Diyarbakır’daki Surlar-4
Selçuklu Burcu
Selçuklu Burcu, Ulu Beden Burcu’nun kuzeyinde
yer alan ilk burçtur. Burcun üzerinde yer
alan kitabesine göre Büyük Selçuklu hükümdarı
Melikşah döneminde Şemseddin Ebu Ali el Hasan
yönetiminde Abdülvahid Ebu Nasır Muhammed
ve Urfalı usta Muhammed tarafından 1088-1089
tarihinde inşa edilmiştir.
Üst kısımları yıkık olan burç, plan itibariyle
dikdörtgen olarak inşa edilmiştir. Ön yüzünde yer
alan süsleme programı, aynı dönemden kalan Nur
Burcu ile paralellikler gösterir. Burcun ön yüzünde
üç satırlık çiçekli kûfi yazılı kitabe yerleştirilmiştir.
Üç satırlık kûfi kitabede harfler Rumi motifleriyle
sonlanmaktadır. Burçtaki bütün süslemeler kitabenin
çevresinde ve aralarında kullanılmıştır.
Üstte kemerin kilit noktasına küçük bir boğa
başı yerleştirilmiştir. Boğanın boynuzlarının üstünde
bir kartal kabartması bulunmaktadır. Ayakları ile
boynuzlara basar şekilde tasvir edilmiştir.
Olağanüstü kuvveti sembolize eden aslan, antilop,
keçi, kuş ve saldırıya hazırlanır konumdaki
boğa figürleri burca büyük oranda hareketlilik
katmıştır.
Nur Burcu
Surların güneyinde Yedi Kardeş Burcu’nun doğusundaki
burçtur. Selçuklu Döneminin en güzel
eserlerinden biri olarak kabul edilmektedir. 1089
yılında Selçuklu Hükümdarı Melikşah’ın buyruğu
ile Ebu Nasr Muhammed ve bina ustası Urfalı Selame
oğlu Muhammed tarfından inşa edilmiştir.
Duvarlarında kabartma halinde koşan at, aslan,
geyik ve kadın figürleri işlenmiştir. Burada islam
ikonografisinde ender görülen “çıplak kadın” kabartması
ayrıca dikat çekicidir.
Diyarbakır Burçlarındaki en zengin kabartmaların
yer aldığı Nur Burcu, gülen iki aslan, birbiriyle
tokuşmaya hazırlanan iki geyik, karşılıklı hareket
halindeki binicisiz iki at, avını alıp uçmaya hazır
kanatları açık iki kartal ve bağdaş kurmuş, gövdesi
açık, göğüsleri görünen, çıplak biçimde bağdaş
kurmuş iki kadın kabartması ile oldukça dikkat
çekicidir. Burada görülen kuş tasvirlerinin kuyruk
ve kanatları açıktır. Bu, güç, kuvvet gösterisini
ifade etmektedir.
