Eylül ayına girdiğimizde ülkemizde tatil sezonu kapanıp okul hazırlığı başlıyor demektir. Çocuklar için yeni bir eğitim öğretim yılı başlıyor. 3 aylık bir yaz tatil döneminin ardından okulda başlayan yoğun tempo ve çalışma düzeni, düzenli ve yeterli bir beslenme gerektiriyor. Çocukların beslenme şekli hem büyümelerini hem de başarılarını doğrudan etkiliyor.
Beslenme, çocukların bedensel ve zihinsel gelişiminde önemli bir yere sahiptir. Okulların açılmasıyla birlikte çocukların yemek alışkanlıkları da değişir. Okul Çağı döneminde artan kalori ve protein gereksinimi yeterli olarak karşılanması oluşabilecek hastalıklara karşı direnç gösterilmesini sağlar. Çocuklarda enerji gereksinimi öncelikle iştah artışı şeklinde kendini gösterir ve öğün aralarında ilave besin tüketme isteği, ev dışında yeme eğilimi artar. Ana öğünleri atlama ve öğün aralarında gelişigüzel, hızlı hazır yemek yeme alışkanlığı oluşur.
Birçok çocuk sağlıklı doğar, normal şekilde büyür ve sağlıklı yetişkinler haline gelir. Ama bunu gerçekleştirebilmek için sağlık muayenelerinin, büyüme ve gelişme ölçümlerinin düzenli yapılması gerekmektedir. Çocuğun her yaş için besin gereksinimi ve yiyeceklere olan ilgisi farklıdır. 6- 12 yaş arası çocuklar yılda ortalama 5 cm kadar büyürler. Bu da yılda yaklaşık 2,5 kg kadar bir vücut ağırlığında artışa eşittir. Okul çağındaki çocuklar hayatlarının bundan sonraki dönemlerinde devam ettirecekleri birçok alışkanlığı bu dönemde kazanırlar. Sağlıkları, yeterli ve dengeli beslenmeleri ve fiziksel aktivite yapma durumları bu dönemde daha önemli hale gelir. Bu yaşlarda çocuklar çevrelerindeki olayları anlamaya ve yorumlamaya başlarlar. Daha fazla büyüdüklerini hissetmek ve hissettirmek için de kendi tercihlerini yapma konusunda mücadele verirler. Artık okul başlamıştır. Evden uzakta oldukları içinde başka kişiler onların besin seçimlerini etkilerler. Yapılan bir çalışmaya göre okul çocuklar için öğretmenleri ve okul arkadaşları anne ve babalarından daha önde gelen birer bilgi kaynağıdır. Tabi günümüz teknolojisinde televizyon, telefon ve sosyal medyanın yeri de unutulmamalıdır.
Yeterli ve dengeli bir beslenme için çocuklar için günde et, balık, tavuk, kuru baklagiller, yumurta ve yağlı tohumlar 2-3 porsiyon. Süt, yoğurt grubu 2-3 porsiyon. Meyve sebze grubu 4-5 porsiyon. Ekmek, tahıl, pirinç, makarna grubu 6-9 porsiyon günlük sağlanmalıdır.
Süt, peynir ve yoğurt çocukların güçlü kemiklere, dişlere ve kaslara sahip olmak için gerekli olan protein, kalsiyum ve D vitaminini sağlar. Et, tavuk, balık, yumurta, fasulye, fındık ve tahıl ürünleri güçlü kaslar için gerekli olan protein, demir, B vitaminleri ve bazı mineralleri sağlar. Ekmek ve tahıl grubu B vitamini, demir, mineral ve posa içerir. Bunlar ayrıca iyi birer kompleks karbonhidrat kaynağı olup çocukların aktiviteleri için gerekli enerjiyi sağlar. Sebzeler A vitamini, C vitamini, kompleks karbonhidratlar ve posa içerir. Ayrıca belirli miktarlarda B vitaminleri, potasyum, kalsiyum ve demir mineralleri içerir. Meyveler, çocukların cildi, göz ve diş eti sağlığı için gereken A ve C vitaminini, potasyum ve diğer mineralleri içerir.
Çocuklar için hazır paketli gıdalardan çikolata, gofret vb. gıdalar, gazlı ve şekerli içecekler kola, gazoz ve işlenmiş et ürünleri sosis, salam gibi ürünlerin tüketimini alışkanlık haline getirmemeli ve tüketimi sınırlandırılmalı veya tüketilmemeli. Günlük 8-10 bardak su tüketmeli, fiziksel aktivite yapmalı. Düzenli ve 8-10 saat yeterli uyku yatmalı.
Günü son ana öğünü olan akşam yemeği ile ilk öğün olan kahvaltı arasında yaklaşık 12 saat süre farkı vardır. Bu süre içinde vücut gündüz depoladığı bütün besinleri kullanır. Kahvaltı öğünü atlandığı takdirde güne daha yorgun başlanır ve gün içinde yeterli verim alınamaz. Bu durumda halsizlik, dikkat dağınıklığı, baş ağrısı gibi hayat standartlarını düşüren sorunlar ortaya çıkmaktadır. Yeterli besin alımının sağlanması ile yorgunluk ortadan kaldırılabilmektedir. Düzenli kahvaltı yapmayan çocuklar, günün geri kalan öğünlerinde daha fazla besin özellikle de daha yüksek enerji ve yağ içeren besinler tüketmektedir ve ileride obezite, kalp-damar hastalıları gibi sağlık problemlerine neden olabilmektedir. Düzenli kahvaltı yapan çocukların daha zinde olduğu ve okul başarısının daha yüksek olduğu görülmektedir. Sağlıklı beslenme, sağlıklı çocukluğu, sağlıklı çocukluk sağlıklı yetişkinliği ve sağlıklı yetişkinlik ise sağlıklı refah düzeyi yüksek toplum demektir.
Okul Çağı Çocuklar İçin Örnek Beslenme Listesi
SABAH:
1 bardak mevsim meyveleriyle hazırlanmış taze ve posalı meyve suyu
2-3 parmak kadar peynir
1 adet haşlanmış yumurta/ sebzeli omlet
1 tatlı kaşığı bal veya pekmez
Domates/salatalık/maydanoz vb. mevsim sebzeleri
5 zeytin
1-2 dilim tam tahıllı ekmek
ARA ÖĞÜN:
1 bardak süt ve 1 yumruk kadar meyve veya 2-3 ceviz içi veya 10 fındık veya 10 badem
ÖĞLEN:
7-8 kaşık kıymalı veya etli sebze yemeği
6-7 kaşık pilav veya makarna
1 kase yoğurt/ 1 bardak ayran
1-2 dilim ekmek
ARA ÖĞÜN:
1 dilim kek-1 bardak süt veya 1 kase sütlü tatlı
AKŞAM:
1 kase çorba
2-3 köfte kadar et veya 1 el kadar tavuk veya 1 orta boy balık
Mevsim salata
1-2 dilim ekmek
ARA ÖĞÜN:
1 bardak süt ve meyve
