Diyarbakır Surları ve tarihçesi-3
Diyarbakır Surları ve tarihçesi-3
Dünya kültür mirası olan Diyarbakır Surları konusunda yapılan incelemeler yüzyıldan fazla tarihçiler, arkeologlar ve akademisyenler tarafından süredursun, Sur’da özellikle kitabelere ilişkin ciddi
araştırma yapıldığı kuşkulu. Sur merkezinde kesişen kuzey-güney ve doğubatı doğrultulu iki ana yolu, bu yollarla bağlantılı dört ana kapısı ve gizli geçitleri bulunan, zamaniçinde yıkılan ya da yeni yapılan binalarla biçimlenerek günümüz dokusuna kavuşan kentin, kuzeydoğu
ucunda iç kale yer almaktadır. Dıştakinin
alçak, içtekinin yüksek tutulduğu birbirine paralel
çift surla çevrili olan (Nasır-ı Hüsrev, 1985, 12-
14) Diyarbakır’ın dıştaki suru, kuzey, batı ve
güney yönlerinde genişliği kuzeyden güneye doğru
15 metreden 6 metreye düşerek daralan bir hendekle
çevrelenmiştir (Gabriel, 1940, 108).Günümüze
ulaşmayan dış surun bir bölümünün kalıntıları, İç
Kale’nin kuzeydoğusunda bulunmaktadır.
Kitabeler değişik medeniyetlere ait
Tarih boyunca sürekli olarak el değiştiren kent
surları üzerinde tespit edilen altmış üç kitabeden
altısı, Bizans dönemine aittir. Dördü Yunanca, biri
Latincedir. Diğerleri İslam dönemine aittir. Savaşlarla
sürekli tahrip olduğu için her seferinde
yeniden onarılan ve tahkim edilen sur duvarlarının,
gerçekte daha fazla kitabesinin olduğu düşünülebilir.
İslam dönemi öncesinin kitabeleri, Dağ Kapı
ve Mardin Kapı ile Mardin Kapı’nın doğusundaki
50. ile 53. burçlar arasında kalan bölümde yer almaktadır.
Abbasi dönemi kitabelerinin de bu iki
kapıda bulundukları, İslam dönemine ait diğer kitabelerin
ise surun hemen her yerine dağıldıkları
görülmektedir.
